Πολωνία και Ισπανία οι χώρες με τις περισσότερες εκκρεμείς υποθέσεις ως προς τη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ • Η Ελλάδα στην τέταρτη θέση στην ΕΕ το 2024 στη «μαύρη» λίστα παραβιάσεων περιβαλλοντικών κανόνων.
Στην Ελλάδα η προεκλογική περίοδος μετατράπηκε -με την κύρια ευθύνη κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης- σε μια διαδικασία εσωτερικής κατανάλωσης σαν να είχαμε εθνικές εκλογές, όπου τα ευρωπαϊκά θέματα συζητήθηκαν από ελάχιστα έως καθόλου. Καμία αναφορά δεν έγινε για παράδειγμα στις εξαιρετικά χαμηλές επιδόσεις της χώρας μας ως προς τη συμμόρφωσή της με το δίκαιο της ΕΕ. Η Ελλάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη το 2024 είναι η τέταρτη χειρότερη χώρα στις 27 ως προς τον αριθμό των ανοικτών διαδικασιών επί παραβάσει (79). Χειρότερες είναι μόνο η Πολωνία (87), η Ισπανία (86) και το Βέλγιο (83) ενώ ακολουθούν η Βουλγαρία (76), η Ουγγαρία και η Σλοβακία (και οι δύο με 70). Παράλληλα η χώρα μας βρίσκεται και στην τέταρτη θέση στην ΕΕ στη «μαύρη» λίστα παραβιάσεων περιβαλλοντικών κανόνων. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο πάντως ο αριθμός των ανοικτών διαδικασιών επί παραβάσει μειώθηκε την τελευταία χρονιά, σήμερα υπάρχουν 1.531 σε σύγκριση με 1.750 πέρσι (μείωση 13%).
Το άρθρο 258 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να κινήσει νομική διαδικασία κατά κράτους μέλους που δεν τηρεί τις υποχρεώσεις τις οποίες υπέχει βάσει του δικαίου της ΕΕ. Εάν η Επιτροπή δεν μείνει ικανοποιημένη από τις πληροφορίες και καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το συγκεκριμένο κράτος μέλος έχει παραβεί υποχρέωση, μπορεί τότε να αποστείλει επίσημο αίτημα συμμόρφωσης με το δίκαιο της ΕΕ («αιτιολογημένη γνώμη»), καλώντας το κράτος να την ενημερώσει για τα μέτρα που έλαβε προκειμένου να συμμορφωθεί εντός καθορισμένης προθεσμίας, συνήθως δύο μηνών. Εάν ένα κράτος μέλος δεν εξασφαλίσει τη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει το εν λόγω κράτος μέλος στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για παράδειγμα τον Δεκέμβριο του 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς μη έχοντας καταρτίσει ή κοινοποιήσει τα θαλάσσια χωροταξικά της σχέδια δεν διασφάλισε την ορθή εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2014/89 για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Τον Απρίλιο του 2024 η Επιτροπή παρέπεμψε την Ελλάδα στο Δικαστήριο της ΕΕ για καθυστερήσεις πληρωμών από τα δημόσια νοσοκομεία προς τους προμηθευτές τους. Διαδικασίες επί παραβάσει εκκρεμούσαν για τη χώρα μας για σειρά θεμάτων μεγάλης περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής σημασίας. Για παράδειγμα η χώρα εγκαλείτο μέσα στο 2023 γιατί δεν ολοκλήρωσε την αναθεώρηση των οικείων σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών όπως και την κατάρτιση των πλημμυρικών χαρτών. Τελικά την Τετάρτη 13 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την παραπομπή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιατί δεν εφάρμοσε την οδηγία για τις πλημμύρες. Ο κατάλογος των κίτρινων και κόκκινων καρτών της Κομισιόν είναι μακρύς και περιλαμβάνει θέματα, όπως περιβαλλοντικές παραβιάσεις και μη συμμορφώσεις, η ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας, η οδική ασφάλεια, η φορολογία, τα δελτία ταυτότητας που εκδίδονται για τους πολίτες της ΕΕ και τα μέλη των οικογενειών τους κα.
Ένα δις πρόστιμα
Η γειτονική Ιταλία βρέθηκε τελευταία ξανά στο στόχαστρο της ΕΕ για τη μη τήρηση των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης - που απαγορεύονται από την ΕΕ με την οδηγία 2019/904/ΕΕ - και για την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση δεδομένων. Τις τελευταίες εβδομάδες, μάλιστα, οι Βρυξέλλες άνοιξαν τέσσερις νέες διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ιταλίας, ανεβάζοντας σε 65 τον συνολικό αριθμό των ανοικτών διαδικασιών. Από τις εν εξελίξει προσφυγές, οι 48 αφορούν παραβίαση του δικαίου της ΕΕ και οι 17 τη μη μεταφορά των οδηγιών στο εθνικό δίκαιο. Και στις τέσσερις περιπτώσεις, οι Βρυξέλλες απέστειλαν στη Ρώμη προειδοποιητική επιστολή σύμφωνα με το άρθρο 258 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διέπει το προδικαστικό στάδιο.
Η Ιταλία θα έχει στη διάθεσή της δύο μήνες από την έναρξη της διαδικασίας για να παράσχει διευκρινίσεις και να αποτρέψει τη μετάβαση της διαδικασίας επί παραβάσει στα επόμενα στάδια - η διαδικασία είναι πολύπλοκη και μπορεί να διαρκέσει χρόνια - συμπεριλαμβανομένης της αιτιολογημένης γνώμης, της απόφασης έφεσης, της προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και, τέλος, της απόφασης. Η τελευταία μπορεί να οδηγήσει σε πρόστιμο, όπως έχει ήδη συμβεί: σύμφωνα με την Υπηρεσία Ποιότητας Νομοθετικών Πράξεων της Γερουσίας, μέχρι τον Μάρτιο του 2023, ο λογαριασμός προστίμων της Ιταλίας είχε ανέλθει σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ.
Στην Ουγγαρία του Όρμπαν ορισμένες από τις παραβάσεις κατά του δικαίου της ΕΕ είναι υποθέσεις υψηλού προφίλ, με την κυβέρνηση να παρουσιάζεται ολοένα και πιο εχθρική απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ ο πρωθυπουργός έχει ορκιστεί σε ομιλίες του να «πορευτεί εναντίον» των Βρυξελλών.
Πρόσφατα το ουγγρικό κοινοβούλιο ψήφισε τον λεγόμενο νόμο περί κυριαρχίας που δημιουργεί μια νέα αρχή με εξουσίες για τη διερεύνηση πολιτικών δραστηριοτήτων που διεξάγονται για λογαριασμό ή χρηματοδοτούνται από ξένα συμφέροντα. Οργανώσεις για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και ΜΚΟ συνέκριναν το μέτρο με τον νόμο περί ξένων πρακτόρων της Ρωσίας και το Συμβούλιο της Ευρώπης ζήτησε επίσης να αποσυρθεί ο ουγγρικός νόμος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε γρήγορα μέτρα και κίνησε τη διαδικασία επί παραβάσει τον Φεβρουάριο, μόλις μια εβδομάδα μετά την έναρξη ισχύος του νόμου. Μια άλλη σημαντική διαδικασία επί παραβάσει σχετικά με το κράτος δικαίου στην Ουγγαρία ξεκίνησε από το 2021 για τον αποκαλούμενο νόμο περί «προστασίας των παιδιών». Μόλις ένα χρόνο αργότερα, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ουγγαρία στο Δικαστήριο της ΕΕ σχετικά με τον νόμο που, σύμφωνα με την Επιτροπή, εισάγει διακρίσεις εις βάρος των ατόμων με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου τους.
Από την πλευρά της η Βουλγαρία θα βρεθεί προσεχώς για έξι διαφορετικές υποθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ για μη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Οι συγκεκριμένες υποθέσεις χρονολογούνται από τον Απρίλιο του 2023. Μέχρι τώρα, η Βουλγαρία έχει καταφέρει να αποφύγει την επιβολή προστίμων, παρόλο που έχει καταδικαστεί από την Επιτροπή ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ. Οι περισσότερες διαδικασίες επί παραβάσει σχετίζονται με το περιβάλλον, συγκεκριμένα με τη ρύπανση του αέρα και των υδάτων, καθώς και με τη μη συμμόρφωση με τις οδηγίες της ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων. Κατά το τελευταίο έτος, η Βουλγαρία συνεχίζει να καθυστερεί την επικαιροποίηση των στόχων της για την ενέργεια και το κλίμα. Η επίσημη εξήγηση είναι ότι οι αρχές της Σόφιας χρειάζονται χρόνο για να μοντελοποιήσουν την παραγωγή και την κατανάλωση ενέργειας ακριβώς στο πλαίσιο της απαίτησης της ΕΕ για αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η έρευνα του συνεργαζόμενου με την «Εφ.Συν.» βουλγαρικού μέσου Mediapool αντικρούει αυτούς τους ισχυρισμούς. Τα τελευταία 15 χρόνια έχουν σχηματιστεί κυβερνητικές πλειοψηφίες στο κοινοβούλιο, οι οποίες προσπαθούν συστηματικά να διατηρήσουν τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, λόγω του τεράστιου εκλογικού δυναμικού των χιλιάδων εργαζομένων - κυρίως για το μεγαλύτερο βουλγαρικό κόμμα, το κεντροδεξιό GERB του πρώην πρωθυπουργού, Μπόικο Μπορίσοφ.
Περιβαλλοντικές παραβάσεις, παραβιάσεις του κράτους δικαίου και της φορολογίας, θέματα οδικής ασφάλειας, ασφάλειας μεταφορών, πολιτικής προστασίας, υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μερικές μόνο από τις υποθέσεις που απασχολούν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Αντί να συζητηθούν αναλυτικά όλα αυτά, μαζί με την έκρηξη της φτώχειας, των ανισοτήτων, την ενεργειακή και στεγαστική κρίση αλλά και τη στάση της χώρας απέναντι στη γενοκτονία στη Γάζα, στην Ελλάδα περάσαμε την τελευταία εβδομάδα της προεκλογικής περιόδου συζητώντας για το έσχες (και ούτε καν το πόθεν) των δύο πλούσιων πολιτικών αρχηγών, της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ.
*Το άρθρο αυτό γράφτηκε στο πλαίσιο του προγράμματος PULSE, μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας που διευκολύνει τη διεθνή δημοσιογραφική συνεργασία και στην οποία συμμετέχει κατ' αποκλειστικότητα στην Ελλάδα η «Εφ.Συν.». Για το ρεπορτάζ αυτό συνεργάστηκαν οι Marta Casadei, Michela Finizio (Il Sole 24 Ore- Iταλία), Vladislava Peeva (Mediapool- Ρουμανία) και Viktória Serdült (HVG-Ουγγαρία).
→ Τα περιεχόμενα του προγράμματος Pulse διανέμονται με άδεια Creative Commons BY-NC-ND 2.5 IT. Η αναδημοσίευση προϋποθέτει υποχρεωτική αναφορά στους συντάκτες και στο πρόγραμμα με έναν άμεσο ενεργό σύνδεσμο προς την αρχική σελίδα του άρθρου.
efsyn.gr
