Αριστερά ο Παναγιώτης Δημητράς. Δεξιά ο Tommy Olsen.
(Αθήνα 26, Ιανουαρίου 2023) – Οι ελληνικές αρχές έχουν αποδώσει αβάσιμες κατηγορίες εις βάρος δύο υπερασπιστών δικαιωμάτων μεταναστών, τους Παναγιώτη Δημητρά και Tommy Olsen, που συνδέονται με τον ειρηνικό ακτιβισμό τους, ανέφερε σήμερα η Human Rights Watch. Η υπόθεση αυτή σε ένα ευρύτερο μοτίβο διώξεων ακτιβιστών που εργάζονται με μετανάστες.
Η Εισαγγελία της Κω απέδωσε κατηγορίες εις βάρος των ακτιβιστών για «συγκρότηση ή ένταξη σε εγκληματική οργάνωση για κερδοσκοπικούς λόγους ή κατ’ επάγγελμα, προκειμένου να διευκολύνουν την παράνομη είσοδο και διαμονή πολιτών τρίτων χωρών σε ελληνικό έδαφος». Οι ακτιβιστές υποτίθεται ότι το έπραξαν αυτό αποστέλλοντας πληροφορίες στις ελληνικές αρχές σχετικά με τα στοιχεία και το ακριβές σημείο εντοπισμού μεταναστών στη χώρα, προκειμένου οι τελευταίοι να υπαχθούν στις διαδικασίες ασύλου. Το δικαστήριο επίσης επέβαλε στον Δημητρά μια σειρά περιοριστικών όρων, κατόπιν αιτήματος της εισαγγελίας, οι οποίοι παρεμποδίζουν την εκτέλεση του νόμιμου έργου της οργάνωσής του.
«Επί χρόνια τόσο ο Δημητράς όσο και ο Olsen ρίχνουν φως στις παραβιάσεις ανθρωπίινων δικαιωμάτων που λαμβάνουν χώρα στα σύνορα της Ελλάδας και επιδιώκουν δικαιοσύνη για τα πληττόμενα άτομα», ανέφερε η Eva Cossé, ανώτερη ερευνήτρια για την Ελλάδα στη Human Rights Watch. «Οι ελληνικές αρχές, αντί να αντιμετωπίσουν τις παραβιάσεις αυτές, επιχειρούν να φιμώσουν τον αγγελιαφόρο και να εκφοβίσουν όσους εργάζονται για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μετακινούμενων πληθυσμών».
Οι αρχές οφείλουν να αποσύρουν τις κατηγορίες κατά των δύο ανδρών και να άρουν τους περιορισμούς που η εισαγγελία ζήτησε να επιβληθούν από το δικαστικό συμβούλιο στον Δημητρά, δήλωσε η Human Rights Watch.
Ο Δημητράς είναι ιδρυτής και διευθυντής της μη κυβερνητικής οργάνωσης Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ), καθώς και εξέχων υπερασπιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων ο οποίος δραστηριοποιείται σε αυτά τα ζητήματα εδώ και 30 χρόνια. Ο Olsen ζει στη Νορβηγία και είναι ο ιδρυτής και διευθυντής της Aegean Boat Report (ABR), μίας Νορβηγικής μη κυβερνητικής οργάνωσης που ιδρύθηκε το 2018, η οποία παρακολουθεί τις προσπάθειες των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών να διασχίσουν το Αιγαίο, καθώς και τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται εναντίον τους, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων επαναπροωθήσεων.
Ο Δημητράς παραπέμφθηκε επειδή ειδοποίησε τις αρχές για την άφιξη μεταναστών στην Κω και στο Φαρμακονήσι στις 13 Ιουλίου 2021. Εκείνη την περίοδο, ο Δημητράς έστειλε πολλά μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην Ελληνική Αστυνομία, το Λιμενικό Σώμα, τις ελληνικές μεταναστευτικές αρχές, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα και τον Συνήγορο του Πολίτη παραθέτοντας έναν κατάλογο με τα ονόματα και τις εθνικότητες των μεταναστών και ενημερώνοντας τα στελέχη των παραπάνω υπηρεσιών ότι οι μετανάστες επιθυμούν να υποβάλλουν αίτηση για άσυλο. Αυτό ήταν κάτι που έκανε συστηματικά.
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο ο Olsen «διευκόλυνε την είσοδο και διαμονή υπηκόων τρίτων χωρών στην ελληνική επικράτεια» σε συνεργασία με τον Δημητρά και δύο φερόμενους ως διακινητές ανθρώπων. Το κατηγορητήριο αναφέρει επιπρόσθετα ότι ο Olsen έστειλε ένα «μήνυμα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις ελληνικές αρχές όπου συμπεριλαμβάνονταν τα στοιχεία πολιτών τρίτων χωρών, καθώς και η ακριβής τους θέση προκειμένου να μπορέσουν να ενταχθούν στις διαδικασίες ασύλου». Ο δικηγόρος του Olsen δήλωσε στη Human Rights Watch ότι έλαβε επίσημη ενημέρωση για την υπόθεση η οποία κινήθηκε εναντίον του στις 2 Ιανουαρίου 2023.
Στις 20 Δεκεμβρίου 2022 ο Δημητράς παρουσιάστηκε ενώπιον της ανακρίτριας στην Κω προκειμένου να απολογηθεί για τις κατηγορίες που σχηματίστηκαν εις βάρος του. Στις 24 Ιανουαρίου επιδόθηκε στον Δημητρά απόφαση του Δικαστικού Συμβουλίου, εκδοθείσα κατόπιν αιτήματος των εισαγγελέων, η οποία του απαγόρευε να ασκεί οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες του ΕΠΣΕ, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης να επικοινωνεί «με παράτυπα εισερχόμενους αλλοδαπούς» ως προληπτικό μέτρο εν αναμονή της δίκης.
Το Δικαστικό Συμβούλιο ασχολείται με διαδικαστικά θέματα, συμπεριλαμβανομένων διαφορών που προκύπτουν κατά την προδικασία μεταξύ του εισαγγελέα και του ανακριτή σχετικά με τα επιβλητέα προληπτικά μέτρα. Το Δικαστικό Συμβούλιο επιπρόσθετα επέβαλλε στον Δημητρά απαγόρευση εξόδου από τη χώρα, εγγύηση 10.000 ευρώ και υποχρέωση διμηνιαίας αναφοράς του στην αστυνομία.
Ο Δημητράς είναι ο κύριος εκπρόσωπος του ΕΠΣΕ και η παρεμπόδιση της εκτέλεσης των δραστηριοτήτων του στην ουσία αναστέλλει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του ΕΠΣΕ. Ο Δημητράς ανέφερε στη Human Rights Watch ότι πριν από την έκδοση των προληπτικών μέτρων το Δικαστικό Συμβούλιο δεν εξέτασε τις ενστάσεις επί της διαδικασίας που είχε υποβάλλει στην υπόθεσή του, συμπεριλαμβανομένου του εάν και κατά πόσο το δικαστήριο της Κω είχε δικαιοδοσία στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Μια μέρα αφότου ο Δημητράς παρουσιάστηκε ενώπιον της ανακρίτριας, διέρρευσαν τρία εμπιστευτικά αρχεία για την υπόθεσή του και δημοσιεύτηκαν σε διαδικτυακά ΜΜΕ. Πληροφορίες για τη δικογραφία τόσο κατά του Δημητρά όσο και κατά του Olsen είχαν διαρρεύσει στη μεγαλύτερη εθνική εφημερίδα της Ελλάδας, την Καθημερινή, η οποία δημοσίευσε ένα άρθρο που περιείχε λεπτομέρειες σχετικά με την έρευνα στην Κω και παρείχε στοιχεία που ταυτοποιούσαν τους δύο ακτιβιστές χωρίς να αναφέρεται ρητά το όνομά τους.
Τον Σεπτέμβριο του 2020 και τον Ιούλιο του 2021 η Ελληνική Αστυνομία ανακοίνωσε ότι είχαν κινήσει παρόμοιες ποινικές διαδικασίες, μία κατά 33 αλλοδαπών και μελών τεσσάρων μη κυβερνητικών οργανώσεων, τις οποίες δεν κατονόμασαν, και μία ακόμη κατά 10 αλλοδαπών. Ωστόσο, αυτές δεν φαίνεται να οδήγησαν σε κατηγορητήριο. Ενώ η Ελληνική Αστυνομία δεν κατονόμασε δημοσίως τις ομάδες, μέλη του προσωπικού των οποίων τελούσαν υπό έρευνα, κάποια φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης ταυτοποίησαν την οργάνωση Aegean Boat Report για την υπόθεση του 2021.
Τον Ιούνιο η Ειδική Εισηγήτρια των Ηνωμένων Εθνών για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Mary Lawlor, σε μία παρουσίαση των προκαταρκτικών πορισμάτων της μετά από δεκαήμερη αποστολή στην Ελλάδα, περιέγραψε ένα κλίμα φόβου και ανασφάλειας για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, ιδίως για όσους υπερασπίζονται τα δικαιώματα μεταναστών. Η Lawlor προειδοποίησε ότι οι υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα:
όχι μόνο αντιμετωπίζουν ποινικές κυρώσεις για τις δράσεις τους, αλλά επίσης δραστηριοποιούνται σε ένα ολοένα και πιο εχθρικό περιβάλλον. Το ευρύ κοινό επηρεάζεται τόσο από την αρνητική ρητορική από τα υψηλά ιστάμενα πρόσωπα όσο και από τη δυσμενή απεικόνισή τους στα βασικά μέσα ενημέρωσης, συγχέοντας συχνά τις δραστηριότητές τους με εκείνες των διακινητών και των εγκληματικών δικτύων.
Στις 25 Ιανουαρίου η Lawlor σε ανάρτησή της στο twitter προειδοποίησε ότι «δίνεται έντονα η εντύπωση πως πρόκειται για μια αυθαίρετη ποινική έρευνα» κατά των Δημητρά και Olsen.
Στην έκθεσή της για το Κράτος Δικαίου, η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημείωσε ότι στενεύουν τα περιθώρια δράσης για τις ομάδες που εργάζονται με μετανάστες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα.
Η επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Dunja Mijatovic σε δήλωσή της στις 12 Ιανουαρίου προειδοποίησε κατά της δίωξης των Δημητρά και άλλων υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των Sara Mardini και Sean Binder, και κάλεσε τις ελληνικές αρχές «να διασφαλίσουν ότι οι υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων εργάζονται με ασφάλεια και ελευθερία, παρέχοντας ένα ευνοϊκό περιβάλλον για το έργο τους και αναγνωρίζοντας δημόσια τον σημαντικό ρόλο τους σε μια δημοκρατική κοινωνία».
Στο Αιγαίο οι ελληνικές αρχές έχουν επαναπροωθήσει παράνομα στην Τουρκία χιλιάδες εν δυνάμει αιτούντες άσυλο και μετανάστες.
«Η δίωξη εις βάρος των Δημητρά και Olsen επιδιώκει να απευθύνει ένα εκφοβιστικό μήνυμα προς όλους όσοι μάχονται για τη λογοδοσία και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μεταναστών», είπε η Cossé. «Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να σταματήσει να αντιμετωπίζει τους υπερασπιστές ανθρώπινων δικαιωμάτων ως εγκληματίες και να επικεντρωθεί στον σεβασμό των δικαιωμάτων των ανθρώπων που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια καθώς και στα εξωτερικά σύνορά της».
