Euronews'e konuşan savunma uzmanları, Donald Trump'la iyi ilişkiler kuran ve Avrupa Konseyi'nin kıdemli üyesi olan Mark Rutte'nin NATO'nun karşılaştığı zorlukları aşmak için iyi bir konumda olduğunu belirtiyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'den görevi yarın itibariyle devralacak eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte yeni pozisyonuna hazırlanırken, NATO yeni ve eski zorluklarla yüzleşiyor. Peki, eski Hollanda Başbakanı bu zorlukların üstesinden gelebilecek durumda mı?
Euronews'e konuşan savunma uzmanları, Avrupa'nın en uzun süre görev yapan demokratik liderlerinden biri olan 57 yaşındaki Rutte'nin agresif Rusya, kırılgan AB ilişkileri ve Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönme ihtimaliyle bağlantılı potansiyel varoluşsal tehdidiyle yüzleşmek zorunda kalacağının altını çiziyor.
Tarih mezunu Rutte, 2010 yılından bu yana Hollanda'da dört farklı hükümete başkanlık etti ancak dört partili koalisyonun göçü nasıl engelleyeceği konusunda anlaşmazlığa düşmesinin ardından temmuz ayında istifasını sundu.
Norveç'in eski Başbakanı Jens Stoltenberg'in görevi bırakmasının ardından 1 Ekim Salı günü 32 ülkeden oluşan NATO ittifakının genel sekreterliği görevini devralacak olan Rutte'nin kariyeri onu benzersiz bir konuma getirebilir.
ABD seçimleri
Rutte, NATO'nun en büyük üyesi olan Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) Donald Trump'ın mı yoksa Kamala Harris'in mi liderliği devralacağına karar vermek üzere sandık başına gidilmesine bir ay kala göreve başlamış olacak.
Trump'ın Ukrayna'ya ve daha genel olarak transatlantik güvenlik paktına destek konusunda ılımlı davrandığı göz önüne alındığında, bu durum, alarm zillerinin çalmasına neden oldu.
Euronews'e konuşan analist Sophia Besch, ikinci bir Trump yönetiminin Kuzey Atlantik Paktı için ne anlama geleceği konusunda hala bilinmeyen çok şey olduğunu belirtti.
Carnegie Endowment for International Peace'de araştırmacı olan Besch, Washington'un "çok çok daha küçük bir NATO" istemesi halinde bunun varoluşsal bir sorun haline geleceğini söylüyor ve bu riski en aza indirmenin yolları olduğunu düşünüyor.
Başkanlık kampanyası sırasında Trump'ın diğer NATO üyelerini ordularına daha fazla harcama yapmaya ikna ettiği için övgü aldığı son tartışmalara işaret ederek, Avrupalıların onun korkularını yatıştırabileceğini öne sürüyor.
Besch, "Muhtemelen yaklaşım bu olacak... Avrupa'nın savunma çabalarının ABD'nin baskısına bir yanıt olduğu şeklinde bir çerçeve çizilecek," dedi.
Eski NATO sözcüsü Oana Lungescu da Euronews'e yaptığı açıklamada, "Hollanda başbakanıyken Trump'la iyi bir çalışma ilişkisi kurabilen" Rutte için Trump'a yağ çekmenin bu görev için bir gereklilik olması halinde çok daha iyi olduğunu söyledi.
Rutte ayakları yere basan bir lider olarak görülüyor, sık sık memleketi Lahey'de bisiklet sürerken ya da başbakanlık ofisinden bir toplantıya yürüdüğü sırada elma yerken fotoğraflanıyor.
Şu anda düşünce kuruluşu Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nde Seçkin Araştırmacı olan Lungescu, Trump'a karşı dostane ama sert yaklaşımının, kasım ayında Cumhuriyetçilerin kazanması halinde "onu ve NATO'yu iyi bir yere getirebileceğini" sözlerine ekledi.
Soğuk AB ilişkileri
Beyaz Saray'da kim olursa olsun, hem Besch hem de Lungescu, Rusya'nın saldırganlığı karşısında Avrupa'nın savunma harcamalarını arttırması gerektiği konusunda hemfikir.
Lungescu, Rutte'nin Ukrayna'nın "çok güçlü bir destekçisi" olduğunu belirtti ve görev süresi boyunca Hollanda tarafından sağlanan savaş uçakları, mühimmat ve güvenlik garantilerini örnek gösterdi. Ancak Rutte'nin belki de en çetrefilli ilişkisi Washington ya da Kiev ile değil, merkezi Brüksel'de bulunan bir başka uluslararası örgüt olan Avrupa Birliği (AB) ile olan ilişkisi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in geçtiğimiz günlerde Litvanyalı Andrius Kubilius'u savunma komiseri olarak atayacağını açıklaması, kendi bölgesine girmesinden endişe eden Stoltenberg'in öfkeli bir tepki vermesine yol açtı.
Stoltenberg gazetecilere yaptığı açıklamada, "AB'nin yapmaması gereken şey alternatif savunma yapıları inşa etmeye başlamak," dedi ve ekledi: "Ülkelerin sadece bir dizi kabiliyet hedefi olabilir, iki tane olamaz ve bu NATO'nun sorumluluğudur."
Besch'e göre, Rutte'nin önündeki en büyük zorluklardan biri, "Daha kötüye gidemeyecek olan AB ile ilişkilerini yeniden inşa etmek olacak... Rutte'nin işi başından aşkın."
Besch, "[AB savunma komiserinin] bir şekilde NATO'ya hakaret ettiği düşüncesi, AB'nin kendi davasını anlatmakta başarılı olamadığını gösteriyor," dedi.
Neredeyse 10 yıl boyunca Stoltenberg ile birlikte çalışan Lungescu ise daha iyimser. İşbirliğinin "eşi benzeri görülmemiş seviyelere" ulaştığını ve Stoltenberg ile von der Leyen'in "çok iyi bir kimyaya" sahip olduklarını belirtiyor ancak AB'nin NATO yapılarını veya standartlarını tekrarlaması halinde "karışıklık" yaşanacağını da kabul ediyor.
Ancak Lungescu, "ülkesi AB'de olmadığı için Stoltenberg'e biraz daha az güvenenler olduğunu" da ekliyor - Avrupa Konseyi'nin kıdemli üyesi Rutte'nin bu sorunu düzeltmek için iyi bir konumda olduğunu belirtiyor.
Hem Besch hem de Lungescu, askeri güç gösterisi ABD'yi giderek daha fazla rahatsız eden Çin'den gelen yeni tehditlere değindi. Ancak Rutte'nin karşılaşacağı en büyük zorluk belki de NATO'nun en eskisi olacak: Rusya.
Lungescu, "Caydırıcılık ve savunma bugün NATO'nun kalbinde yer alıyor ve öngörülebilir gelecekte de NATO'nun kalbinde yer almaya devam edecek," dedi ve ekledi: "Tehlikeli bir dünyadayız ve bu tehlike giderek azalmıyor."
euronews
