Bu soruşturmada AB düzeyinde önemli bir ilke de imza atıldı. İlk kez, bir şirketin rakip bir şirketteki azınlık hissesini rekabeti kısıtlamak amacıyla kullanması nedeniyle yaptırım uygulandı.
Avrupa Komisyonu’nun Almanya merkezli Delivery Hero ile İspanya merkezli Glovo arasında rekabete aykırı anlaşmalar yapıldığına ilişkin iddiaları incelediği soruşturma sonucunda, iki şirkete toplam 329 milyon euro ceza kesildi.
Delivery Hero aynı zamanda Türkiye'de faaliyet gösteren Yemeksepeti'nin de sahibi.
Komisyon, bu iki büyük çevrimiçi yemek ve market teslimat şirketinin, gıda, market ürünleri ve diğer günlük tüketim mallarının çevrimiçi siparişi ve teslimatı alanında rekabeti kısıtlayan bir kartel anlaşması (tekelleşme) yaptıklarını tespit etti.
AB’den bir ilk: Azınlık hissesiyle rekabeti kısıtlama cezası
Bu soruşturmada AB düzeyinde önemli bir ilke de imza atıldı. İlk kez, bir şirketin rakip bir şirketteki azınlık hissesini rekabeti kısıtlamak amacıyla kullanması nedeniyle yaptırım uygulandı.
Komisyon’un rekabetten sorumlu başkan yardımcısı Teresa Ribera, “Elbette bir rakip şirkette hisse sahibi olmak yasadışı değil. Ancak bu hisselerin, içeriden bilgi elde etmek ve kararları etkilemek amacıyla kullanılması sorun teşkil eder,” dedi.
İş gücü piyasasında da ihlal
Bu dava aynı zamanda Avrupa Birliği’nin iş gücü piyasasına yönelik ilk rekabet soruşturması olma özelliği taşıyor. Soruşturmada, Delivery Hero ile Glovo’nun birbirlerinin çalışanlarını işe almama veya transfer etmeme konusunda anlaşmaya vardığı tespit edildi. Bu tür 'çalışan kapmama (no-poach)' anlaşmaları, işçilerin fırsatlarını kısıtlayan ve maaşları baskılayan uygulamalar olarak değerlendiriliyor.
Ribera, “Bu soruşturma gösteriyor ki rekabet kuralları sadece fiyatları düşük tutmakla ilgili değil. Aynı zamanda adil bir iş gücü piyasası yaratmak, işverenlerin yetenekli çalışanlar için rekabet etmesini sağlamak içindir,” diye konuştu.
Azınlık hisseden tam kontrol sürecine
Delivery Hero, Temmuz 2018’de Glovo’da azınlık hissesi satın aldı ve bu hisseleri zamanla artırarak 2022’de Glovo’nun çoğunluk hissesini aldı. Bu süre zarfında Komisyon, iki şirketin rekabet baskısını sistemli biçimde ortadan kaldırdığını ve normal piyasa rekabeti yerine çok katmanlı bir koordinasyon sağladığını ortaya koydu.
Komisyon, Haziran 2022 ve Kasım 2023’te her iki şirketin ofislerinde habersiz denetimler gerçekleştirdi. Soruşturma sonucunda, şirketlerin rekabeti kısıtlayan eylemleri 2018-2022 yılları arasında sürdüğü tespit edildi. Bu ihlal, Delivery Hero’nun Glovo’yu resmen satın almasıyla sona erdi.
Her iki şirket de hatalarını kabul etti ve 2008’de devreye alınan uzlaşma prosedürünü tercih ederek ceza miktarında yüzde 10 indirim aldı. Sonuç olarak, Delivery Hero 223 milyon euro, Glovo ise 106 milyon euro ceza ödeyecek.
Pazarı paylaştılar, çalışanları paylaşmadılar
Komisyon’un bulgularına göre, Delivery Hero’nun Glovo’daki azınlık hissesi, iki şirketin yasa dışı koordinasyonunu kolaylaştırdı. Paylaşılan bilgiler, sıradan yatırımcıların ihtiyaç duyduğunun çok ötesindeydi: Ticari stratejiler, fiyatlandırmalar, kapasite planlaması, ürün yapıları ve dağıtım ağı organizasyonları dahil birçok detay görüşüldü.
Avrupalı bir yetkili, “Neredeyse her şeyi konuştular. Bu durum, rekabeti tamamen ortadan kaldıran bir uyuma yol açtı,” dedi.
Şirketler ayrıca Avrupa çapında coğrafi pazar paylaşımı yaptı. Birbirlerinin güçlü olduğu pazarlara girmemek ve rekabet etmemek konusunda anlaştılar. Yeni pazarlara girişte de koordinasyon sağladılar.
Ayrıca çalışanlara yönelik 'kapmama' anlaşması da uygulandı. Ribera, “Bu tür anlaşmalar doğrudan çalışanlar için zararlıdır çünkü ücretlerin baskılanmasına ve iş gücü hareketliliğinin kısıtlanmasına neden olur,” dedi.
Komisyon’dan uyarı: 'Takipteyiz'
Teresa Ribera, gelecekte de azınlık hissesi sahipliği yoluyla rekabetin engellenip engellenmediğini dikkatle takip edeceklerini belirtti.
“Yatırım kararları için bilgi edinmek makuldür. Ancak bu bilgi akışı, rakiplerin faaliyetlerini kısıtlamaya dönüştüğünde artık kabul edilemez,” dedi. Komisyon, bu tür uygulamaların diğer sektörlerde de önüne geçileceğini vurguladı.
euronews
