Bilim insanları rekor sıcaklıklar, aşırı hava olayları ve 2030 yılına kadar önemli küresel ısınma eşiklerinin aşılması riskinin arttığı konusunda uyarıyor.
Dünya Meteoroloji Örgütü (DMÖ), Dünya’nın daha ölümcül, daha yangınlı ve daha rahatsız edici aşırılıklara sürükleneceği rekor sıcaklıklarla dolu birkaç yılın daha bizleri beklediğini öngörüyor. İngiltere Meteoroloji Ofisi de benzer tahminlerde bulundu.
Dünyanın önde gelen iki hava durumu kurumu tarafından Çarşamba günü yayınlanan beş yıllık bir tahmine göre, önümüzdeki beş yıl içinde dünyanın bir başka yıllık sıcaklık rekoru kırma olasılığı yüzde 80 ve dünyanın 10 yıl önce belirlenen uluslararası sıcaklık eşiğini tekrar aşması daha da olası.
Araştırmaya dahil olmayan ancak mantıklı bulduğunu belirten Cornell Üniversitesi iklim bilimcisi Natalie Mahowald, "Daha yüksek küresel ortalama sıcaklıklar kulağa soyut gelebilir ancak gerçek hayatta daha yüksek aşırı hava şansı anlamına geliyor: daha güçlü kasırgalar, daha güçlü yağışlar, kuraklıklar," dedi. "Dolayısıyla daha yüksek küresel ortalama sıcaklıklar daha fazla can kaybı anlamına geliyor."
Yine araştırmaya katılmayan Almanya'daki Potsdam İklim Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Johan Rockstrom, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle dünyanın ısındığı her onda bir derecede "daha sık ve daha aşırı olaylar (özellikle sıcak hava dalgaları ama aynı zamanda kuraklıklar, seller, yangınlar ve insan eliyle güçlendirilmiş kasırgalar/tayfunlar) yaşayacağız," dedi.
İki ajans, ilk kez 10 yılın sonundan önce dünyanın yıllık sıcaklığının Paris İklim Anlaşması'nın ısınmayı 1,5 santigrat derece ile sınırlama hedefini aşarak 1800'lerin ortalarından bu yana 2 santigrat derecelik daha endişe verici bir ısınmaya ulaşma ihtimalinin de - az da olsa - olduğunu söyledi.
Önümüzdeki beş yıldan birinin 1,5 dereceyi geçme ihtimali yüzde 86 ve 5 yılın tamamının küresel dönüm noktasından daha yüksek bir ortalamaya sahip olma ihtimali ise yüzde 70 olarak hesaplandı.
Öngörüler, 10 küresel bilim insanı merkezi tarafından yürütülen bilgisayar simülasyonları kullanılarak yapılan 200'den fazla tahmine dayanıyor.
On yıl önce aynı ekipler, önümüzdeki yıllardan birinde kritik 1,5 derece eşiğinin aşılması ihtimalinin yaklaşık yüzde 1 olduğunu hesaplamışlardı ancak geçen yıl bu ihtimal gerçekleşti.
Bu yıl da benzer bir şekilde, endüstri öncesi yılın 2 santigrat derece üzerinde bir sıcaklık denkleme giriyor ki, İngiltere Met Office uzun vadeli tahminler şefi Adam Scaife ve bilim insanı Leon Hermanson bunu "şok edici" olarak nitelendiriyor.
Hermanson, "Kimse görmek istemiyor ama bilimin bize söylediği bu," dedi. İki derecelik ısınma, 2015 Paris anlaşması tarafından belirlenen ve kırılma olasılığı daha düşük olan ikincil eşik.
Teknik olarak, 2024 yılı sanayi öncesi döneme göre 1,5 santigrat derece daha sıcak olsa da, Paris İklim Anlaşması'nın eşiği 20 yıllık bir zaman dilimi içindir, bu nedenle aşılmadı. DMÖ iklim hizmetleri direktörü Chris Hewitt'in tahminine göre, geçtiğimiz 10 yıl hesaba katıldığında ve önümüzdeki 10 yıl tahmin edildiğinde, dünya 1800'lerin ortalarından bu yana muhtemelen yaklaşık 1,4 derece daha sıcak.
Dünya genelindeki hava durumu için ne anlama geliyor?
İngiltere Met Office iklim etkileri araştırma başkanı ve Exeter Üniversitesi profesörlerinden Richard Betts, "Önümüzdeki beş yılın sanayi öncesi seviyelere göre ortalama 1,5C'den daha sıcak geçeceği tahmin edilirken, bu durum her zamankinden daha fazla insanı şiddetli sıcak hava dalgaları riskiyle karşı karşıya bırakacak ve insanlar sıcağın etkilerinden daha iyi korunamazsa daha fazla ölüm ve ciddi sağlık etkileri getirecektir," ifadelerini kullandı.
"Ayrıca, daha sıcak atmosferin araziyi kurutması nedeniyle daha şiddetli orman yangınları da bekleyebiliriz."
Hewitt, dünyanın geri kalanından 3,5 kat daha hızlı ısınmaya devam edecek olan Kuzey Kutbu'ndaki buzların eriyeceğini ve denizlerin daha hızlı yükseleceğini söyledi.
Bilim insanlarına göre, küresel sıcaklıklar genellikle bir yürüyen merdiven gibi yükselme eğiliminde: El Nino gibi geçici ve doğal hava olayları ise bu merdivende yukarı ya da aşağı doğru sıçramalar gibi etki ediyor. Ancak son zamanlarda, El Nino’nun gezegeni ısıtan bir sıçrama yaratmasının ardından, Dünya neredeyse hiç – ya da hiç – önceki seviyelere geri dönmüyor.
Stanford Üniversitesi iklim bilimcisi Rob Jackson, "Rekor sıcaklıklar bir anda yeni normal haline geliyor," dedi.
euronews
