Trump'ın ilk haftasında dikkat çeken kararlar: ABD dış yardımları durdurdu

ABD'nin dış yardımları neredeyse tamamen durdurmasından güney sınırına binlerce askeri personel gönderilmesine, ABD'nin 47. Başkanı Donald Trump görevinin ilk haftasında pek çok önemli karar verdi.

Trump, Beyaz Saray'a geldikten saatler sonra ABD'nin dış yardımlarının 90 gün boyunca durdurulmasını emretti.

ABD Başkanı, Ukrayna-Rusya savaşının bitmesi için Rusya'ya yönelik tehditlerde bulundu ve "Stargate" (Yıldız Kapısı) adlı yeni bir yapay zeka projesi duyurdu.

Trump'ın görevinin ilk günlerinde yüz milyarlarca dolarlık yatırım planları da duyuruldu.

Dış yardımlar incelemeye alındı

ABD Başkanı Trump, göreve geldikten saatler sonra ABD Dışişleri Bakanlığı'na neredeyse tüm dış yardımları 90 gün süreyle durdurma emri verdi.

Reuters'ın Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun imzasını taşıyan bir belgeye dayandırdığı habere göre İsrail ve Mısır'a yönelik askeri yardımlar bu emrin kapsamının dışında bırakıldı.

ABD, İsrail'e yılda yaklaşık 3,3 milyar dolar, Mısır'a ise 1,3 milyar dolar değerinde askeri yardımda bulunuyor.

Ülkenin yıllık toplam dış yardımları 2023'te 72 milyar doları buldu.

Belgede tüm üst düzey yetkililere "Kanunun izin verdiği azami ölçüde dış yardım için yeni yükümlülükler yaratılmamasından emin olmaları" talimatı verildi.

Trump, göreve geldikten sonra dış yardımların verimliliğini ve dış politikasıyla örtüşüp örtüşmediğini incelemek için durdurulmasını emretmişti.

Reuters'a konuşan eski ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) çalışanı Jeremy Konyndyk, kararın "delilik" olduğunu söyledi.

Şu an ABD merkezli Refugees International adlı uluslararası mülteci yardım kuruluşunun başkanlığını yapan isim, kararın yazılı olarak tebliğ edildiği takdirde "birçok kişinin öleceği" uyarısını yaptı.

Reuters'a konuşan ve kararla ilgili ABD Kongresi'ndeki görüşmelere hakim olan bir kaynak, Trump'ın yardımları durdurmasının ABD'nin ortaklarını alternatif kaynak arayışlarına iteceğini söyledi.

USAID'den ismini vermeden Reuters'a konuşan başka bir kaynaksa, kararın ardından Ukrayna'daki ABD projelerinden sorumlu yetkililere tüm faaliyetlerini durdurma emri verildiğini söyledi.

Meksika sınırına 10 bin asker gönderilebilir

Trump'ın seçim kampanyasında da gündeme sık sık getirdiği güney sınırının güvenliği konusunda bir dizi önlemi hayat geçirmesi bekleniyor.

Bunlar arasında sınırda ek birliklerin gönderilmesi de var.

Basına sızan Gümrük ve Sınır Muhafaza birimine ait iç yazışmalara göre birliklerin sayısı 10 bini bulabilir.

Bu birliklerin sınıra bariyerlerin yerleştirilmesi ve diğer "sınır görevleri" üzerinde çalışması planlanıyor.

İlk etapta 1,500 kişilik takviye birliğin California'daki San Diego'ya ve Teksas'taki El Paso'ya gönderilmesi ve sınırda görevlendirilen 2,500 askere katılması bekleniyor.

ABD'nin Meksika sınırına helikopterlerle birlikte iki C-17 ve iki C-130 uçağı da gönderilecek.

Savunma Bakanı Vekili Robert Salesses, bakanlığın 5 binden fazla kişinin sınır dışı edilmesini desteklemek için askeri hava araçları sağlayacaklarını belirtti.

Buna ek olarak Trump sınırı yasadışı yollarla geçen Meksikalı göçmenlerin doğrudan sınır dışı edileceğini söyledi.

Bunun ardından Meksikalı yetkililer tarafından, ABD sınırı yakınına geçici barınaklar inşa edilmeye başladı.

Rusya'ya yaptırım tehdidi

Trump, seçim kampanyasında hızla sona erdirmeyi vadettiği Rusya-Ukrayna savaşıyla ilgili, Rusya'ya yeni tehditlerde bulundu.

ABD Başkanı 22 Aralık'ta sosyal medya hesabından, Rusya'nın Ukrayna ile savaşı bitirmezse "yüksek vergiler, gümrük vergileri ve yaptırımlarla" karşılaşacağını öne sürdü.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sybiha, 23 Ocak'ta Trump'ın Putin'e mesajını olumlu karşıladıklarını açıkladı.

Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov da aynı gün bu sözlere yanıt verirken ülkesinin "Eşit ve karşılıklı saygı çerçevesinde diyaloga hazır" olduğunu belirtti.

Peskov, "Henüz görmediğimiz işaretleri bekliyoruz" diye ekledi.

Suudi Arabistan'dan 600 milyar dolar yatırım mesajı

Trump, görevinin üçüncü gününde Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile telefonda görüştü.

Suudi hükümetinden Perşembe sabahı yapılan açıklamaya göre ikili Orta Doğu'daki istikrar ve "terörle mücadele" çabalarını ele aldı.

Açıklamada, Suudi Arabistan'ın gelecek dört yılda ABD'ye yaklaşık 600 milyar dolar yatırım yapmak istediği belirtildi.

ABD yapımı savunma sistemi ve silahlara büyük ölçüde bağlı olan Suudi Arabistan'ın yatırımlarının bir bölümünü bu alana yapabileceği belirtiliyor.

Stargate Projesi nedir, Elon Musk neden karşı çıkıyor?

Trump ayrıca ChatGPT'nin yapımcısı OpenAI, teknoloji şirketi Oracle, Japon yatırım devi Softbank, Abu Dabi'nin yapay zeka fonu MGX ABD'de yapay zeka altyapısına 500 milyar dolar yatırım yapmak üzere bir araya geldiğini duyurdu.

Stargate Projesi olarak adlandırılan yeni şirket, Beyaz Saray'da ABD Başkanı Donald Trump tarafından Çarşamba günü "tarihteki en büyük yapay zeka altyapısı projesi" olarak tanıtıldı.

Trump, girişimin yapay zekanın geleceğinin ABD'nin kontrolünde olmasını sağlayacağını öne sürdü.

Ancak proje Trump'ın baş danışmanlarından SpaceX ve Tesla şirketlerinin sahibi Elon Musk'ın muhalefetiyle karşılandı.

OpenAI CEO'su Sam Altman'ın rakibi olan Musk, girişimin "söz verdiği yatırım yapacak parası olmadığını" iddia etti.

Altman'ın X hesabından planın detaylarını anlattığı gönderisine doğrudan yorum yapan Musk, "Soft Bank'in 10 milyar doları var" dedi ancak bu iddiasını destekleyecek açıklama yapmadı.

Altman ise buna "yanılıyorsun" diyerek yanıt verdi ve Musk'a "Halihazırda yapım aşamasında olan alanı ziyaret etmek ister misin?" diye sordu.

Musk OpenAI'ın yönetim kurulundan 2018'de ayrılmış ve ardından kendi yapay zeka girişimini kurmuştu.

Yapay zeka teknoloji yatırımlarının en hızlı büyüyen alanlarından biri.

Gittikçe yaygınlaşa kullanımı veni veri merkezlerine olan talebi artırırken, tesislerin ihtiyaç duyduğu büyük miktarda su ve enerji de endişelere yol açıyor.

BBC