İsrail Bakanlar Kurulu, güvenlik kabinesinin anlaşmanın onaylanması yönündeki tavsiye kararını kabul etti.
İsrail, Cumartesi gününün ilk saatlerinde Hamas ile ateşkes ve Gazze Şeridi'ndeki rehinelerin aşamalarla serbest bırakılmasına ilişkin anlaşmayı Bakanlar Kurulu toplantısında oy çokluğu (24-8) ile kabul etti.
Bu toplantı öncesinde İsrail güvenlik kabinesi, Gazze'deki çatışmaları durduracak ve Hamas'ın elindeki onlarca rehineyi İsrail'deki Filistinli mahkûmlarla takas edecek bir ateşkes anlaşmasının onaylanmasını tavsiye etti.
Güvenlik kabinesinde alınan karar, anlaşma karşıtı kamuoyu oluşturan İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir (Otzma Yehudit partisi) ve İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich'in (Tzionut Datit partisi) muhalefetine rağmen, 9'a 2 oy çokluğuyla kabul edildi.
Bakanlar Kurulu toplantısı sona ermeden saatler önce Mısır'dan El-Kahire Haber Ajansı, Mısır, Katar, ABD, İsrail ve Filistinli liderler eşliğinde, başkent Kahire'de düzenlenen teknik görüşmelerin "olumlu bir notla sona erdiğini" aktardı.
Tarafların ateşkeste "etkili koordinasyonun" sağlanması için "ortak bir operasyon odası" kurma kararı aldığı iddia edildi. Odada, arabulucu ülkelerden Mısır, Katar, ABD ve savaş halindeki İsrail ile Filistin topraklarından liderlerin yer alacağı ileri sürüldü.
Yine Mısır Dışişleri Bakanlığı'nın 16 Ocak Perşembe günü yayınladığı bir duyuruda, ateşkes kapsamında Gazze Şeridi'ne gönderilecek yardım kamyonlarının sınırda bekletildiği bildirilmişti.
Filistinli tutuklu muhaliflerin serbest bırakılmasına karşı çıkanlar için yargı yolu açık. Fakat Yüksek Adalet Mahkemesi'nin son karara müdahalede bulunması pek de olası değil.
Şabat
Kudüs'teki Bakanlar Kurulu toplantısının Şabat'a denk gelmesi, görüşmelerin 18 Ocak Cumartesi gününe erteleneceği iddialarını tetikledi. Fakat İsrail medyası, koalisyon hükümetinde yer alan Haredi parti liderlerinin rehinelerin can güvenliğinin sağlanması açısından Şabat'ta düzenlenecek Bakanlar Kurulu toplantısına karşı çıkmadığını yazdı.
Şabat, Yahudi inancına göre Tanrı'nın yaratılışın ardından dinlendiği gün olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, Yahudiler Şabat'ı dinlenme, dua etme, aileyle vakit geçirme ve dünyevi işlerden uzaklaşarak geçiriyor. Cuma günü akşamı güneş batarken başlayıp, cumartesi günü güneşin batışıyla sona eriyor.
Başbakan Binyamin Netanyahu'nun koalisyon hükümetinde yer alan Haredi partileri, Şomrei Sfarad (Şas) ve Birleşik Tevrat Yahudiliği (Yahadut HaTora) şeklinde.
İsrail medyası, ABD'nin İsrail Bakanlar Kurulu toplantısını 18 Ocak Cumartesi gününe ertelememesi yönünde baskı yaptığını da aktardı.
Barnea ve Bar
Toplantı, İsrail ulusal istihbarat servisi Mossad'ın direktörü David Barnea ve İsrail yurt içi gizli servisi Şin Bet'in direktörü Ronen Bar'ın bilgilendirmesiyle başladı. Her iki isimde Katar'ın başkenti Doha'daki görüşmelerden gün içinde dönmüştü.
Barnea ve Bar, kuruldan anlaşmayı onaylamalarını, aksi takdirde Gazze'de tutulan rehinelerin hayatları konusunda "garanti veremeyeceklerini" söyledi. Benzer bir bilgilendirmeyi güvenlik kabinesine de yapmışlardı.
Aynı dakikalarda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Hamas'ın 19 Ocak Pazar günü serbest bırakacağı rehineler arasında üç Fransız vatandaşının olduğunu açıkladı: "Ailelerine geri dönüşlerini sağlamak için seferber oluyoruz."
Yine İsrail'in İran'a saldırı planlarını içeren gizli belgeleri sızdırmakla suçlanan Merkez İstihbarat Teşkilatı'nın (Central Intelligence Agency - CIA) eski bir personelinin hakkındaki iddiaları kabul edeceği aktarıldı. Guam Ceza İnfaz Dairesi'nde tutulan 34 yaşındaki Asıf William Rahman'ın, gizli belgeleri Telegram uygulaması üzerinden paylaştığı iddia ediliyordu.
Mossad ve Şin Bet direktörlerinin Bakanlar Kurulu'nu bilgilendirmelerinin ardından oylamaya geçildi. Barnea, "Bu ahlaki borcu ödemek zorundayız. Bu insani bir anlaşma. Güvenliğimizi sağlayacak mekanizmaları içeriyor," dedi.
Ayrıca, İsrail'in Gazze Şeridi'nin Mısır sınırında bulunan Philadelphi Koridoru'ndaki hakimiyetinin yeni dönemde devam edeceği belirtildi. Yine Gazze'nin kuzeyine üç merkez kurulacağı, aylardır bölgede tutulan rehinelerin bu merkezlerden teslim alınacağı aktarıldı.
15 aydır devam eden savaşta, İsrail'in Hamas üyelerini çalıştırmakla suçladığı, Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı Genel Komiseri Philippe Lazzarini, "Ateşkes, sürecin ilk aşaması," dedi.
İlk oylar
Bazı bakanlar, toplantının sonunu beklemek yerine kararlarını erkenden açıkladı. İsrail Eğitim Bakanı Yoav Kisch, X'te yayınladığı gönderide, "anlaşmanın bedelinin çok ağır olduğunu" ama "kardeşlerinin evlerine dönmesi için onaylamak durumunda kaldığını" yazdı.
Toplantıdan günler önce anlaşma karşıtı açıklamalarda bulunan İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı ve Otzma Yehudit lideri Itamar Ben Gvir, İsrail Maliye Bakanı ve Dini Siyonizm Partisi (Tzionut Datit) lideri Bezalel Smotrich, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun Likud Partisi'nden İsrail Diaspora İşleri Bakanı Amihay Şikli'yle beraber karşı oy kullandı.
Ben Gvir, günler önce başlattığı anlaşma karşıtı kamuoyu çalışmasında Tzionut Datit lideri Bezalel Smotrich'e ve Likud'daki "dindar kardeşlerine" çağrı yapıyor, Bakanlar Kurulu'nda "onaylanması" halinde partisi Otzma Yehudit'i hükümetten çekeceğini söylüyordu.
Abbas yönetimi Gazze için devrede
Bu dakikalarda Batı Şeria'daki Filistin Yönetimi, Gazze'yi yeni dönemde yönetmeye "talip" olduklarını açıkladı. "Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın direktifleri doğrultusunda yerinden edilmiş insanların evlerine geri dönmesi, temel hizmetlerin sağlanması ve savaşta zarar gören Gazze'nin yeniden ayağa kaldırılmasında Gazze'de tam sorumluluk üstlenmek üzere Filistin Devleti'nin yürüttüğü hazırlıklar tamamlandı."
Buna ek olarak, Filistin Yönetimi'nin Cenin'deki silahlı muhalif gruplarla anlaşmaya vardığı aktarıldı. Batı Şeria'da bir süredir Filistin İslami Cihat Örgütü ile bağlantılı olduğu iddia edilen Cenin Taburu'na karşı operasyon yürütülüyordu. 15 kişi öldürülürken bir grup örgüt üyesi gözaltına alınmıştı.
Son olarak, İsrail koalisyon hükümetinin ortaklarından Yeni Umut (Tikva Hadasha) partisinin lideri ve Dışişleri Bakanı Gideon Saar, ateşkes lehinde oy kullanacağını açıkladı.
İsrail Adalet Bakanlığı, anlaşmanın ilk aşaması kapsamında serbest bırakılacak Filistinli mahkumların listesini yayınladı. Burada 95 kadın ve çocuğun da adı yer alıyordu. Aynı şekilde Hamas, 19 Ocak Pazar günü İsrail'e teslim edeceği 33 rehineyi belirledi.
Anlaşma neleri içeriyor?
ABD Başkanı Joe Biden'ın hazırladığı ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) onaylanan üç aşamalı anlaşmanın ilk ayağında rehine-mahkum takası bulunuyor.
Altı hafta sürecek bu ilk aşamada Hamas, Gazze Şeridi'ndeki 33 rehineyi teslim edecek, İsrail tarafı da müebbet hapis cezasına çarptırılmış yüzlerce Filistinliyi gönderecek.
42 gün devam edecek bu aşama sırasında İsrail, Gazze Şeridi'nde insanların yoğun olarak yaşadığı bölgelerdeki birliklerini geri çekecek.
Evlerinden edilmiş Filistinliler, mahallelerine dönecek ve Gazze Şeridi'ne her gün 600 kamyon yardım malzemesi ulaştırılacak.
İkinci aşamadaki görüşmeler, henüz birinci aşamanın vaatleri yerine getirildiği sıra gerçekleştirilecek.
Taslağa göre Hamas, İsrail'in Gazze Şeridi'nden tam anlamıyla geri çekilmesine karşılık olarak kalan rehineleri teslim edecek. Bu yerler arasında Philadelphi ve Netzarim koridorları da bulunuyor.
Hamas, İsrail Gazze'den çekilmediği sürece rehineleri bırakmamayı, Başbakan Netanyahu da Hamas sona erene kadar savaşın devam edeceğini söylüyordu.
AP'nin haberinde, Gazze'de alternatif bir yönetim şekli benimsenmediği sürece Hamas'ın kontrolü elinde tutmaya devam edeceği öngörüsünde bulunuluyor.
Son olarak üçüncü aşamada, Hamas hayatını kaybeden rehinelerin cesetlerini İsrail'e iade edecek ve Gazze'nin yeniden inşasına başlanacak.
Arka plan
İsrail ile Gazze Şeridi'ni yöneten Hamas arasındaki çatışmalar, 7 Ekim 2023 tarihinde tekrar alevlendi.
İsrail sınırını aşıp baskın yapan Hamas militanları, düzenledikleri saldırıda çoğu sivil olmak üzere yaklaşık 1.200 kişiyi öldürdü ve 250 kadar kişiyi de rehin aldı. Bu rehinelerin yaklaşık yarısı, Kasım ayında bir hafta süren ateşkes sırasında İsrail tarafından tutulan Filistinli mahkumlarla takas edilerek serbest bırakıldı.
İsrail, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun (BMGK) derhal ateşkes ilan edilmesini öngören kararına rağmen Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırısından bu yana Gazze'ye yönelik saldırılarını ve sivil katliamlarını sürdürürken, uluslararası kınamalarla karşı karşıya kaldı.
Gazze'deki sağlık yetkililerine göre, 7 Ekim'den beri İsrail'in Gazze'de düzenlediği saldırılarda çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 46.000'den fazla Filistinli öldürüldü ve yaklaşık 109.700 kişi de yaralandı.
euronews
