Avusturya-İtalya sınırındaki Ötztal Alpleri'nde buzulların içinde çürümemiş halde bulunan 5 bin yıllık buz adam Ötzi'nin köklerinin Anadolu'ya dayandığı ortaya çıktı.
1991 yılında bulunduğu bölge olan Ötztal'den esinlenilerek Ötzi adı verilen buzul mumyanın şimdiye kadar Avrupalı bir avcıya ait olduğu sanılıyordu. Leipzig'deki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nden yapılan açıklamaya göre neolitik çağ insanı Ötzi, muhtemelen Anadolulu göçmen bir aileye mensuptu ve öldüğünde şimdiye kadar bilinenin aksine kel ve koyu tenliydi.
Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nün Eurac Mumya Araştırmaları Enstitüsü ile birlikte yaptığı araştırmada, Ötzi ile Anadolu'dan erken dönem göç eden çiftçiler arasında alışılmadık derecede yüksek bir genetik yakınlık bulunduğu tespit edildi. Araştırmacılara göre bu durum Ötzi'nin diğer Avrupalı gruplarla çok az teması olan, nispeten izole bir Alp popülasyonundan geldiğini ortaya koyuyor.
M.Ö. 3300-3100 yıllarında yaşadığı varsayılan Ötzi'nin daha önceki analizlerde, genetik materyalinde Doğu Avrupalı bozkır çobanlarına ait kanıtlar ortaya çıkarılmıştı. Ancak bu sonuç araştırmacılara göre kontamine olmuş bir örnekten kaynaklandığı için hatalıydı. Son yapılan analizlerde ise Ötzi'de "avcı-toplayıcı" genlerinin oranının çok düşük olduğu tespit edildi.
Bilim insanları tarafından yapılan açıklamada, Ötzi'nin muhtemelen açık tenli değil esmer olduğu da belirtilerek, "Daha önce mumyanın cildinin buzda saklanma sırasında koyulaştığı düşünülüyordu, ancak muhtemelen şu anda gördüğümüz aslında büyük ölçüde Ötzi'nin orijinal cilt rengidir" denildi.
Ötzi’nin keşfinin 25. yılı: Buz adamın sırrı
5 bin 250 yıllık mumya Ötzi, çeyrek asır önce Alpler'de donmuş halde bulundu. Yıllarca süren araştırmalar boyunca uzmanlar Ötzi ile ilgili birçok bilgiye ulaştı.
Sınır kavgası
Buz adam Ötzi İtalya’nın kuzeyindeki Güney Tirol Arkeoloji Müzesi’nin en önemli parçası. Ötzi 19 Eylül 1991'de Alpler'de donmuş bir şekilde bulunmuştu. Ötzi'nin bulunduğu noktanın İsviçre’ye mi yoksa İtalya'ya mı ait olduğu tartışmaya yol açmıştı. Yapılan ölçümler Ötzi'nin İtalya sınırları içinde bulunduğunu ortaya koydu.
Kimliği konusunda belirsizlik
Bavyeralı bir turist çiftin bulduğu mumyanın ne denli önemli bir keşif olduğu ilk anda kimsenin aklına gelmedi. İlk etapta cesedin donmuş bir turiste ait olduğu tahmin ediliyordu. Kimi cesedin kayıp amcasına ait olduğunu bildirdi, kimi onun Nuh Tufan'ın da hayatını kaybetmiş biri olabileceğini öne sürdü. Bilim insanları gerçeği açığa çıkardığındaysa heyecan doruğa ulaştı.
Dövmeli maktul
Ötzi'nin 61 ayrı dövmesi bulunuyordu. Bu dövmeler günümüzde bilinen resimli dövmeler gibi değil, çarpı işaretleri ve çizgilerden oluşuyordu. Taş devri dövmecileri Ötzi'nin cildini kesip yaralarına kömür basmıştı. Ancak Ötzi'nin ölüm sebebi bu değildi: Arkadan, omuz hizasından vurulmuştu.
Besleyici son öğün
Araştırmacılar Ötzi'nin midesi üzerinde yaptıkları araştırmalarda ölümünden kısa süre önce ne yediğini bile ortaya çıkarabildi. Son öğünü yağlı ve besleyiciydi. Keçi eti ve tahıllardan oluşuyordu.
Modern hastalıklar
Ötzi'nin günümüzde çoğu insanın muzdarip olduğu pek çok sağlık sorunu vardı. Dişlerinde tartar olan Ötzi kene ısırığının yol açtığı lyme (borelyoz) hastasıydı ve kenelerle amansız bir savaş içindeydi. Laktoz hassasiyeti vardı ve kamp ateşinin başında çok fazla zaman geçirdiği için akciğerleri dumandan sigara tiryakilerinin ciğerlerini andırıyordu. Ötzi bir de kan dolaşımı bozukluğu çekiyordu.
Kapsamlı donanım
2015 yılında "Ötzi Walkers" adlı tarih öncesi çağları andıran kostümleriyle bir grup Almanya'nın Kuzey Ren Vestfalya eyaletindeki bir sergi için reklam yapmıştı. Ötzi bulunduğunda üzerinde boz ayı kürkünden bir başlık, keçi derisinden bir pantolon ve keçiyle koyun derisinin birlikte kullanıldığı bir mantosu vardı. Avlanmakta kullandığı silahları için taşıdığı sadağıysa geyik derisinden yapılmıştı.
2 kere Ötzi
Taş devri mumyası Ötzi çok istisna bir keşif olsa da daha çok insanın bundan mahrum kalmaması için 2016 Nisan'ında 3 boyutlu bir yazıcı aracılığıyla balmumundan Ötzi'ye tıpa tıp benzeyen bir ikiz mumya hazırlandı. Ötzi'nin ikizi ABD'nin New York eyaletindeki Cold Spring Harbor Laboratuvarı'na götürüldü. © Deutsche Welle Türkçe
Yaşadığı döneme ilişkin önemli bilgiler elde edildi
Mumya arkeologlar, antropologlar ve tarihçiler için büyük bir bilgi kaynağı oldu.
Ötzi, buz altında, giysileri, eşyaları, silah ve araç gereçleriyle birlikte bozulmadan korunduğu için bilim insanlarının o dönemdeki insanlar ve yaşam tarzı hakkında önemli bilgiler edinmelerini sağladı. Giysileri ve ekipmanları o dönemin teknolojik ve sosyal yapısı hakkında önemli ipuçları sunarken, Ötzi'nin vücut yapısı ve sağlık durumu üzerine yapılan incelemeler, o çağın yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları ve hastalıkları hakkında da önemli bilgiler edinilmesine yol açtı.
Son araştırmaya göre, Ötzi'nin genetik yapısında obezite ve tip 2 diyabet riskinin bulunduğu da saptandı. Ancak sağlıklı yaşam tarzı sayesinde muhtemelen Ötzi bu hastalıklara yakalanmadı.
Ötzi'nin ölümüne dair çeşitli teoriler öne sürülse de en kabul göreni, muhtemelen bir çatışma sonucu öldürüldüğü yönünde. Üzerinde yapılan incelemelerde, başına aldığı bir darbe sonucu öldüğü, vücudunda ok ve bıçak yaraları bulunduğu tespit edildi.
Buzların altında kaldığı için doğal şekilde mumyaya dönüşen ceset 1991 yılında Güney Tirol'deki Ötztal Alplerinde bulunmuştu. Bir müzeye konulan buluntunun tahmini dış görünüşü de figür, resim ve heykellere dönüştürülmüştü.
KNA / TY,ET,DW
