25 yıldır üzerinde çalışılan ve dünyanın en büyük serbest ticaret bölgelerinden birini oluşturmayı hedefleyen anlaşmaya Avrupa'daki çiftçiler, Güney Amerika'da hayvancılıkla uğraşan üreticilerle rekabet edemeyeceklerini söyleyerek şiddetle karşı çıkıyor.
27 ülkeden oluşan Avrupa Birliği (AB) ve Brezilya, Arjantin, Paraguay, Uruguay ve Bolivya'dan oluşan Güney Amerika ticaret bloğu Mercosur, 20 yılı aşkın süredir devam eden müzakerelerin ardından, Avrupalı çiftçilerin protestolarına neden olan önemli bir ticaret anlaşmasını sonuçlandırmaya çalışıyor.
Anlaşma taslağı 2019'da açıklandı ancak çevresel, ekonomik ve siyasi konulardaki anlaşmazlıklar nihai onayı geciktiriyor.
İşte anlaşmanın neden önemli olduğu ve karşılaştığı zorluklara dair bilgiler.
Anlaşma ne hakkında?
Anlaşma, 700 milyondan fazla insanı ve küresel GSYH'nin yaklaşık yüzde 25'ini kapsayan dünyanın en büyük serbest ticaret bölgelerinden birini oluşturmayı hedefliyor. ABD-Meksika-Kanada serbest ticaret anlaşması gibi, tarifeleri ve ticaret engellerini azaltarak her iki taraftaki işletmelerin mal ihraç etmesini kolaylaştırmayı amaçlıyor.
Anlaşma, AB için otomobil, makine ve kimyasallar gibi ürünlerde daha düşük tarifeler anlamına gelecek. Mercosur ülkeleri ise sığır eti, kümes hayvanları ve şeker gibi tarımsal ihracatta AB pazarlarına daha iyi erişimden faydalanacak.
Müzakereler 1999'da başladı ve 2019'da ilk anlaşmaya varıldı, ancak özellikle Fransa'nın önemli muhalefeti nedeniyle onaylanmadı.
Bazı çiftçiler neden anlaşmaya karşı çıkıyor?
Özellikle Fransız çiftçiler, Güney Amerika ürünlerinin ulusal pazara akın etmesinin yerel tarımı baltalayacağından endişe ediyor.
Avrupalı çiftçilerin kitlesel protesto hareketinden bir yıl sonra, AB genelinde yeni bir protesto dalgası patlak verdi. Pek çok çiftçi Güney Amerika ürünlerine yönelik gümrük vergilerinin azaltılmasının ya da gümrüksüz kotaların kendileri için ölümcül olabileceğini iddia ediyor.
Örneğin, 99.000 ton sığır eti sadece yüzde 7,5'lik indirimli gümrük vergisiyle karşı karşıya kalırken, 180.000 ton kümes hayvanı AB'ye gümrüksüz girecek. Avrupa Komisyonu bu miktarın AB'nin yıllık sığır eti tüketiminin yüzde 2'sinden azına tekabül ettiğini belirtiyor.
Hayvancılıkla uğraşan çiftçiler, daha düşük işçilik maliyetleri, daha büyük çiftlikler ve büyüme hormonu kullanımı gibi uygulamalarda AB standartlarına kıyasla daha az sıkı düzenlemelerden yararlanan Güney Amerikalı üreticilerle rekabet edemeyeceklerini savunuyor.
Ekim ayında Avrupa Komisyonu tarafından yapılan bir denetim, dünyanın en büyük sığır eti ihracatçısı olan Brezilya'nın AB'ye yaptığı ihracatta Avrupa'da on yıllardır yasak olan "oestradiol 17-β" büyüme hormonunun kullanılmadığını garanti edemediğini ortaya koydu.
Kim destekliyor?
Almanya, İspanya, İtalya ve Portekiz anlaşmanın yıl sonuna kadar tamamlanması için bastıran AB ülkeleri arasında yer alıyor. Özellikle Almanya Mercosur'u otomobil üreticileri için kilit bir pazar olarak görüyor.
Güney Amerika'da Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva gibi liderler anlaşmayı bölgesel ticaret ve ekonomik büyüme için bir destek olarak görüyor. Uruguay ve Paraguay gibi ülkeler de ticaret ortaklarını çeşitlendirmek ve Çin'e olan bağımlılıklarını azaltmak umuduyla anlaşmayı destekliyor. Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei de anlaşmayı destekleyerek selefinin şüpheciliğinden bir değişimin sinyalini verdi.
Her iki bölgedeki endüstriler de anlaşmayı destekliyor. Avrupalı otomobil üreticileri ve ilaç şirketleri bunu Mercosur'un büyüyen pazarlarına erişmenin bir yolu olarak görüyor.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de bazı AB üye ülkelerinin muhalefetine rağmen anlaşmayı "büyük ekonomik ve stratejik öneme sahip bir anlaşma" olarak nitelendirerek güçlü desteğini ifade etti.
Kim karşı çıkıyor?
Avrupa'nın en büyük tarım sektörüne sahip Fransa, Polonya, Avusturya ve Hollanda ile birlikte AB içindeki muhalefetin başını çekiyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, "Fransa'nın anlaşmayı bu haliyle imzalamayacağını" belirterek daha güçlü çevre ve çalışma standartları çağrısında bulundu.
Fransa ayrıca Avrupa Komisyonu'ndan, özellikle iki blok arasında ticareti yapılan ürünlere aynı standartları getirecek olan "ayna maddeler" ekleyerek anlaşma metninin yeniden müzakere edilmesini talep etti.
Ancak ticaret görüşmeleri 27 üye ülke adına müzakereleri yürüten Avrupa Komisyonu'nun yetki alanına girdiği için Fransa'nın anlaşmayı engelleme imkânı sınırlı.
Aralarında Greenpeace'in de bulunduğu çevre grupları da anlaşmayı eleştirerek Amazon'da ormansızlaşmayı hızlandırabileceği ve zararlı böcek ilaçlarının kullanımını arttırabileceği uyarısında bulundu.
Sırada ne var?
5-6 Aralık tarihlerinde Uruguay'da yapılacak Mercosur zirvesi anlaşma için önemli bir an olabilir. Ancak anlaşma imzalansa bile yürürlüğe girmeden önce 27 AB üye ülkesi, Avrupa Parlamentosu ve tüm üye ülkelerin ulusal parlamentoları tarafından onaylanması gerekiyor.
Bu da Fransa'ya anlaşmayı veto etme şansı verecektir.
Onay sürecini hızlandırmak ve kolaylaştırmak için Avrupa Komisyonu anlaşmayı daha geniş kapsamlı bir iş birliği anlaşması ve ticaret odaklı bir anlaşma olarak ikiye ayırmayı düşünüyor. İkincisi, AB kuralları uyarınca oy birliği ihtiyacını atlayarak sadece çoğunluk oyu gerektirecektir.
Bu plana göre Fransa, engelleyici bir azınlık oluşturacak kadar destek toplayamazsa veto yetkisini kaybedecek. Polonya ve Avusturya gibi ülkeler itirazlarını dile getirmiş olsalar da, bu ülkelerin toplam etkisi anlaşmayı durdurmak için gereken eşiğin altında kalıyor.
euronews
