Bir yetkili, yapay zekanın İsraillilerin elde ettikleri veri yığınlarını hızlı bir şekilde incelemelerine yardımcı olmak için kullanıldığını belirtti.
İsrail geçen hafta, yıllar süren bir istihbarat ve askeri operasyonla üst düzey hedefleri tam isabetle vurarak İran'ı şaşkına çevirdi ve zor durumda bıraktı.
Casuslar ve yapay zeka (AI) tarafından yönlendirilen İsrail ordusu, hava savunma ve füze sistemlerinin birçoğunu hızla etkisiz hale getirmek için İran'a savaş uçakları ve silahlı insansız hava araçlarından oluşan bir gece saldırısı düzenledi.
İsrail, İran'da önemli nükleer tesisleri bombaladı ve üst düzey generaller ile bilim adamlarını öldürdü. İran saatler sonra bir yanıt verdiğinde, geçmişteki İsrail saldırıları nedeniyle zaten zayıflamış olan misilleme yeteneği büyük ölçüde azalmıştı.
Bu açıklama, bazıları gizli operasyonları tartışmak üzere isimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuşan 10 mevcut ve eski İsrailli istihbarat ve askeri yetkiliyle yapılan görüşmelere dayanıyor.
Bazı iddialarını bağımsız olarak doğrulamak mümkün olmadı. Ancak İsrail'in casusluk teşkilatı Mossad'ın eski araştırma başkanı, saldırının temel hatlarını doğruladı ve nasıl planlanıp uygulandığına dair içeriden bilgi sahibi olduğunu söyledi.
Şu anda Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nde analist olan eski Mossad araştırma direktörü Sima Shine, "Bu saldırı, Mossad'ın İran'ın nükleer programını hedef almak için yıllar süren çalışmalarının doruk noktasıdır," dedi.
İranlı yetkililerin, hızla ilerleyen nükleer programı konusunda ABD ile görüşmeler sürerken İsrail'in saldırmayacağını düşünmeleri İsrail'in sürpriz unsurunu güçlendirdi.
Görüşmelerin altıncı turunun geçtiğimiz Pazar günü Umman'da yapılması planlanmıştı, ancak İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, ülkesinin ABD Başkanı Donald Trump'ı bilgilendirmesinin ardından Cuma günü "Yükselen Aslan Operasyonu"nu devreye soktu.
Netanyahu yıllardır İran'ın nükleer programını etkisiz hale getirmenin İsrail'in güvenliği için hayati önem taşıdığını söylüyordu ve İsrail daha önce İran'ın uranyumu silah düzeyinde zenginleştirme kabiliyetini engellemek için adımlar atmıştı.
Ancak Netanyahu, ABD'nin diplomatik çabalarına ve BM gözlemcilerinin uyarılarına rağmen İran'ın zenginleştirme programını ilerletmeye devam etmesi nedeniyle daha agresif bir saldırının gerekli olduğunu söyledi.
İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney defalarca İsrail'in yok edilmesi çağrısında bulundu. İran'ın siyasi liderleri nükleer programlarının barışçıl amaçlı olduğunu söylese de İran, uranyumu silah seviyesine yakın düzeyde zenginleştiren tek ülke.
İran'a insansız hava aracı kaçakçılığı
Saldırı hakkında bilgi sahibi olduğunu söyleyen eski bir istihbarat görevlisine göre Mossad ve ordu operasyonel zemini hazırlamak için en az üç yıl birlikte çalıştı. Bu kişi konunun hassasiyeti nedeniyle isminin açıklanmaması koşuluyla konuştu.
Uluslararası Kriz Grubu'nda İran analisti olan Naysan Rafati, saldırının İsrail'in geçtiğimiz Ekim ayında düzenlediği ve "İran hava savunmasının zayıflığını ortaya koyan" hava saldırıları sırasında edindiği bilgiler üzerine inşa edildiğini söyledi.
Geçen haftaki saldırının başlangıcında İran'ın hava savunmasını ve füze sistemlerini daha da zayıflatmak için Mossad ajanları İran'a yakın mesafeden vurmak üzere önceden yerleştirilmiş hassas silahlar sokmuştu.
Eski istihbarat yetkilisine göre bu silahlar arasında ajanların araçlarla ülkeye soktuğu küçük, silahlı insansız hava araçları da vardı.
Shine, Mossad ajanlarının silahları İran'ın karadan havaya füze sahalarının yakınına yerleştirdiğini söyledi. Ajansın hem yerel halktan hem de İsraillilerden oluşan karma bir grupla çalıştığını belirtti.
Hedef seçmek için yapay zeka ile insan zekasını kullanmak
Topladığı bilgileri analiz etmek için İsrail'in en son yapay zekayı kullandığını söyleyen bir istihbarat görevlisi, hedef alınacak kişi ve yerlerin seçilmesinde rol oynadığını belirtti. Yetkili, yapay zekanın İsraillilerin elde ettikleri veri yığınlarını hızlı bir şekilde incelemelerine yardımcı olmak için kullanıldığını söyledi.
Medyaya konuşma yetkisi olmadığı için isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan subaya göre bu çaba geçtiğimiz Ekim ayında başladı. Netanyahu'nun saldırı planlarını kendisinin emrettiğini söylemesinden bir ay önceydi.
Associated Press'in bu yılın başlarında yaptığı bir araştırma, İsrail ordusunun savaşta istihbarat taraması yapmak ve düşmanlarının hareketlerini öğrenmek için iletişimleri kesmek amacıyla ABD yapımı yapay zeka modelleri kullandığını ortaya çıkardı. Gazze'deki İsrail-Hamas savaşında ve Lübnan'da Hizbullah ile yaşanan çatışmalarda kullanıldı.
Potansiyel hedeflerin belirlenmesinde görev alan bir istihbarat subayı, seçeneklerin önce liderlik, askeri, sivil ve altyapı gibi çeşitli kategorilerde gruplandırıldığını söyledi. Hedefler, İran'ın balistik füzelerini kontrol eden paramiliter bir güç olan İran Devrim Muhafızları ile yakından ilişkili olmak gibi İsrail için bir tehdit oluşturdukları tespit edilenler arasından seçiliyordu.
Subay, nerede çalıştıkları ve boş zamanlarını nasıl geçirdiklerine dair ayrıntılar da dahil olmak üzere İranlı generallerin bir listesini hazırlamakla görevlendirildi.
Cuma günkü saldırıdan bu yana öldürülen üst düzey askeri yetkililer arasında İran Devrim Muhafızları Başkanı General Hüseyin Selami ve İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı General Muhammed Bakıri de bulunuyordu.
Bir güvenlik yetkilisine göre Mossad, yapay zekanın yanı sıra üst düzey nükleer bilimcileri ve İran Devrim Muhafızları üyelerini tespit etmek için casuslardan da yararlandı. İsrail'in bir yeraltı sığınağına düzenlediği tek bir saldırıda, aralarında füze programının başındaki kişinin de bulunduğu en az sekiz Muhafız üyesi öldürüldü.
İran araçlarının hedef alınması
Saldırının bir başka yönü de füzeleri taşımak ve fırlatmak için kullanılan İran araçlarını vurmaktı.
Shine bu stratejinin Ukrayna'nın bu ay başında Rusya'da gerçekleştirdiği operasyona benzediğini söyledi. Ukraynalı yetkililere göre o operasyonda Moskova'nın stratejik bombardıman filosunun neredeyse üçte biri Rus topraklarına gizlice sokulan ucuz yapım insansız hava araçlarıyla imha edilmiş ya da hasar görmüştü.
İran devlet televizyonuna bir mülakat veren ülkenin polis şefi General Ahmadreza Radan, "mini dronelar taşıyan birkaç araç ve bazı taktik droneların keşfedildiğini" söyledi.
Radan sözlerine şunları da ekledi: "Bazı hainler mini dronlar uçurarak ülkenin hava savunmasına saldırmaya çalışıyor."
Bu ne kadar geriye gidiyor?
Mossad'ın yıllar boyunca İran'ın nükleer programına yönelik siber saldırılar ve İranlı nükleer bilim adamlarının öldürülmesi de dahil olmak üzere çok sayıda gizli saldırı gerçekleştirdiğine inanılıyor. Ancak İsrail bu tür operasyonları nadiren kabul ediyor.
2000'li yıllarda uranyum zenginleştirmek için kullanılan İran santrifüjleri, İsrail ve Amerikan yapımı olduğuna inanılan Stuxnet bilgisayar virüsü tarafından yok edildi.
Şu anda Kudüs Strateji ve Güvenlik Enstitüsü'nü yöneten emekli general ve eski askeri istihbarat araştırmacısı Yossi Kuperwasser, 2018'de İsrail'in on binlerce sayfalık kayıt içeren İran nükleer araştırma arşivini çaldığını söyledi.
Temmuz 2024'te İsrail, Hamas'ın üst düzey liderlerinden İsmail Haniye'yi Tahran'daki bir hükümet misafirhanesinin yatak odasına yerleştirdiği bombayla öldürdü.
İsrail Savunma ve Güvenlik Forumu adlı düşünce kuruluşunun başkanı emekli İsrailli Tuğgeneral Amir Avivi, İsrail'in geçen hafta İran'ın nükleer ve askeri yapısının kalbine düzenlediği şiddetli saldırının durup dururken gerçekleşmediğini söylüyor.
Bunun "İsrail istihbaratının İran'da yıllarca yoğun bir şekilde çalışmasının ve çok güçlü bir varlık oluşturmasının" bir sonucu olduğunu söyledi.
euronews
