İsrail ile Lübnan'daki Hizbullah arasında varılan ateşkes anlaşması 27 Kasım sabahı yürürlüğe girdi. Ateşkes anlaşması, 60 gün içerisinde Hizbullah'ın Lübnan'ın güneyinden çekilmesini ve Lübnan ordusunun burada kontrolü ele almasını öngörüyor. Karşılığında İsrail güçleri de buralardaki mevzilerinden geri çekilecek.
ABD Başkanı Joe Biden 27 Kasım'da, "Yerel saatle 04.00'te geçerli olacak şekilde Lübnan-İsrail sınırındaki çatışma sona erecek" dedi ve anlaşmanın "düşmanlıkların kalıcı olarak sona ermesini" hedeflediğini dile getirdi.
Beyrut'taki BBC Arapça muhabiri Carine Torbey, ateşkes yapıldığı saatlerde İsrail İHA'larının Lübnan üzerinde halen uçtuğunu ve uğultularının yerleşim yerlerine ulaşmaya devam ettiğini aktardı.
Öte yandan Lübnan'ın güneyindeki evlerinden çatışmalar nedeniyle kuzeye göç eden Lübnanlılar, evlerine geri dönüyor. Güneye giden yollarda uzun araba kuyrukları oluştu.
Lübnan ordusu, ateşkes gereğince Çarşamba günü ülkenin güneyinde varlığını artırmaya başladığı yönünde bir açıklama yayımladı.
İsrail ile Lübnan merkezli Hizbullah arasında, Gazze savaşının başladığı Ekim 2023'ten beri karşılıklı sınır ötesi çatışmalar yaşanıyordu. Ancak çatışma, İsrail'in bombalı saldırılarını yoğunlaştırdığı ve Lübnan’ın güneyine sınırlı bir kara işgali başlattığı Eylül ayı sonlarından bu yana tırmandı.
Ateşkes anlaşmasını duyuran ABD Başkanı Biden da gelecek 60 gün içerisinde İsrail güçlerinin Lübnan topraklarından kademeli olarak çekileceğini ve böylece hattın hem İsrail hem de Lübnan tarafında sivillerin evlerine dönebileceğini söyledi.
ABD Başkanı, “60 gün içerisinde Lübnan ordusu ve devlet güvenlik güçleri kendi topraklarına konuşlanacak ve kontrolü ele alacak” dedi ve Hizbullah’ın Lübnan’ın güneyinde varlık göstermesine izin verilmeyeceğini kaydetti.
Hizbullah’ın anlaşmayı ihlal etmesi halinde İsrail’in uluslararası hukuk kapsamında kendisini savunma hakkı olduğunu söyleyen Biden, Gazze’de de ateşkes sağlanması için çabalarını sürdüreceğini belirtti.
“Hamas’ın şimdi seçim yapması gerekiyor. Tek çıkış yolları rehineleri serbest bırakmak” diyen Biden, ilerleyen günlerde Türkiye, Mısır ve Katar ile birlikte Gazze’de ateşkes sağlanması için yeni bir çaba içine girileceğini ifade etti.
Anlaşma neleri kapsıyor?
Anlaşma gereğince 60 gün içerisinde Hizbullah tüm savaşçılarını ve silahlarını, İsrail ile Lübnan arasındaki Mavi Hat diye bilinen sınır ile Litani Nehri arasındaki bölgeden çekecek.
Bu bölgede Hizbullah unsurlarının yerini Lübnan ordu birlikleri alacak. ABD yetkilileri, ordunun, Hizbullah altyapısının ve silahlarının bu bölgeden çıkarılmasını denetleyeceğini söylüyor.
Yine aynı 60 gün içerisinde İsrail buradaki güçlerini ve sivilleri geri çekecek. Biden bunun, sınırın iki yanında sivillerin evlerine dönmesini mümkün kılacağını söyledi.
5 bin Lübnan askeri Hizbullah'ın yerini alacak
Lübnan ordusunun 5 bin askerlik bir gücü ülkenin güneyindeki bu bölgeye sevk edeceği tahmin ediliyor.
Ancak bu birliklerin ateşkesin uygulanmasındaki rolü tam olarak netleşmedi. Hizbullah'la gerektiği durumda karşı karşıya gelip gelmeyecekleri konusunda da soru işaretleri var. Bu belirsizlik, ülkedeki iç çatışma dinamiklerinin de harekete geçebileceği bir tehlike potansiyeli taşıyor.
Lübnan ordusu, anlaşmadaki görevlerini yerine getirecek kaynaklara, altyapıya ve ekipmana sahip olmadığını dile getiriyor. Ancak Lübnan'ın müttefiklerinin bu noktada devreye girerek orduya destek vermeleri gündeme gelebilir.
Batılı yetkililer ise Hizbullah'ın zayıflatıldığını, Lübnan hükümetinin bölgede yeniden kontrol sağlaması için zamanlamanın doğru olduğunu dile getiriyor.
ABD nasıl bir rol oynayacak?
Anlaşmaya göre, bölgede Lübnan ordusu, İsrail ordusu ve Lübnan'daki Birleşmiş Milletler Geçici Gücü (Unifil) arasında daha önceden oluşturulan üçlü mekanizmaya, ABD ve Fransa da katılacak.
Ateşkes anlaşmasının ihlal edildiğine yönelik tüm şikayetler ABD'ye bildirilecek.
Lübnan'da ABD askeri konuşlandırılmayacak ancak ABD ve Fransa güçleri Lübnan ordusuna eğitim yoluyla destek sunacak.
ABD, Fransa ve diğer ülkeler Lübnan ordusuna Ordu Teknik Komitesi vasıtasıyla teknik ve mali destek verecek.
Biden-Macron ortak açıklaması: Birlikte çalışacağız
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile ABD Başkanı Joe Biden, anlaşmanın duyurulmasının ardından bir ortak açıklama yaparak, İsrail ve Lübnan'ın anlaşmaya bütünüyle uyum göstermesi için birlikte çalışacaklarını açıkladı.
Açıklamada, "Bu çatışmanın başka bir şiddet döngüsüne dönüşmesinin önüne geçmeye kararlıyız" ifadeleri yer aldı.
İki ülke ayrıca, Lübnan ordusunun yeniden inşa edilmesi çabalarına ve Lübnan ekonomisinin gelişmesine destek verme taahhüdünde bulundu.
Erdoğan: Ateşkes anlaşmasından memnuniyet duyuyorum
Lübnan'da ateşkes haberi Türkiye tarafından olumlu karşılandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, "İsrail ile Lübnan arasında bu sabah yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasından memnuniyet duyuyorum" dedi.
Erdoğan tüm tarafların, özellikle de İsrail'in sorumluluklarını "harfiyen" yerine getirmesi çağrısında bulundu.
"Coğrafyamızdaki krizlerin çözümü için çabalıyoruz. Gazze'de katliamın durması ve kalıcı ateşkesin sağlanması için Türkiye olarak her katkıyı sunmaya hazırız" diye ekledi.
Dışişleri Bakanlığı da 27 Kasım'da yaptığı yazılı açıklamada, benzer bir mesaj paylaştı.
İsrail’in ateşkese "harfiyen uyması" ve Lübnan’da yol açtığı zararı tazmin etmesi için uluslararası toplum tarafından baskı kurulması çağrısında bulundu.
Bakanlık, Türkiye'nin Lübnan’da iç barışın tesisi amacıyla gerekli desteği sunmaya hazır olduğunu da ekledi.
İran: Lübnan'da İsrail saldırganlığının bitmesi memnuniyet verici
İran Dışişleri Bakanlığı, İsrail-Lübnan sınırında çatışmayı bitirebilecek bir ateşkesin sağlanmasını, "İsrail'in Lübnan'daki saldırganlığının bitmesi memnuniyet verici" açıklamasıyla yorumladı.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Baghaey, ülkesinin "Lübnan hükümetine, ulusuna ve direnişine" desteğinin altını çizdi.
İsrail Başbakanı Netanyahu, ateşkes anlaşmasını kabul etmelerinin nedenleri arasında "İran tehdidini" de saymıştı.
BM ateşkesten memnun ama temkinli
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, ateşkes anlaşmasının "şiddete, yıkıma ve çekilen acıya son vermesini umduğunu" kaydetti.
Guterres'in sözcüsü Stephane Dujarric, BM Genel Sekreteri'nin "taraflara anlaşmaya bütünüyle uymaları ve saygı göstermeleri çağrısı yaptığını" aktardı.
BM'nin Lübnan Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert de anlaşmayı memnuniyetle karşılayarak, bunun sivillerin güvenliğinin sağlanması için "kritik bir dönemecin başlangıcını temsil ettiğini" belirtti.
Ancak BM temsilcisi, daha yapılacak çok iş olduğu uyarısını da yaparak, "ateşkese tam uyumdan daha azı yeterli olmaz" dedi.
Netanyahu: İran tehdidine odaklanmamıza olanak sağlayacak
İsrail'de kabine Lübnan ile ateşkes anlaşmasını görüşmek üzere akşam saatlerinde toplandı.
Biden’ın açıklaması, kabinenin 10’a 1 oyla Hizbullah’la ateşkesi kabul etmesinden hemen sonra geldi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu akşam saatlerinde televizyondan yayınlanan açıklamasında ateşkes anlaşmasını kabinesinin kabul edeceğini söylemiş, ancak Hizbullah'ın yeniden silahlanma girişimlerinin anlaşmanın ihlali anlamına geleceğini ve bu gerçekleşirse İsrail'in "sert bir şekilde karşılık vereceğini" belirtmişti.
"Anlaşmayı uygulayacağız ve herhangi bir ihlale güçlü bir şekilde karşılık vereceğiz" dedi.
Netanyahu anlaşmanın İsrail’in “Gazze'de Hamas'a yönelik baskıyı artırmasına" ve "İran tehdidine odaklanmasına" olanak sağlayacağını da kaydetti.
Ateşkes anlaşmasına ABD öncülük etti.
Lübnan Dışişleri Bakanı Abdullah Bou Habib ateşkes haberinin öncesinde Lübnan'ın çatışmalar nedeniyle “bir bütün olarak felç olduğunu” söylemişti.
Bakan, sürecin “İsrail ile sınırları kesin olarak belirleyecek” görüşmelere yol açmasına dair umudunu da ifade etti.
İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir, sosyal medyada ateşkes anlaşmasına karşı olduğunu dile getirdi ve bunu “vahim bir hata” olarak nitelendirdi.
Gvir, Hizbullah'ın askeri olarak geri adım attığı şu anın örgütü yok etmek için “tarihi bir fırsat” olduğunu söyledi.
Lübnan'a saldırılarda can kaybı 3.800'ü aştı
İki taraf anlaşmanın son detayları üzerinde pazarlık yaparken İsrail ve Hizbullah arasında karşılıklı saldırılar da son haftalarda yoğunlaştı.
İsrail, Hizbullah'a karşı yürüttüğü savaştaki hedefini, örgütün saldırıları nedeniyle İsrail'in kuzeyinden göç etmek zorunda kalan 60.000 kişinin geri dönüşünü sağlamak olarak açıklıyor.
Lübnanlı yetkililere göre Ekim 2023'ten bu yana yoğunlaşan saldırılarda Lübnan'da 3.800'den fazla kişi öldü, en az 15.850 kişi yaralandı ve bir milyondan fazla kişi evlerinden ayrılmak zorunda kaldı.
Hizbullahla çatışmaların İsrail tarafında ise en az 82 asker ve 47 sivili öldürdüğü bildiriliyor.
Dünya Bankası, Lübnan'daki ekonomik hasarın 8,5 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor.
Geçtiğimiz iki hafta boyunca İsrail, Hizbullah'a karşı saldırılarını yoğunlaştırdı.
Son aylarda İsrail’in Lübnan’a düzenlediği hava saldırılarında Hizbullah’ın lideri Hasan Nasrallah da dahil olmak üzere örgütün çok sayıda lideri öldürüldü.
İran'ın desteklediği Hizbullah, Filistin’deki Hamas’a destek olmak için İsrail'e yönelik roket atışlarını sıklaştırmıştı.
BBC
