Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın daveti üzerine ilk kez Türkiye'yi ziyaret etti. Sisi'nin ziyareti sırasında iki ülke arasında 17 anlaşma imzalandı.
Erdoğan ve Sisi görüşmeleri sonrası yaptıkları ortak açıklamada, Türkiye-Mısır ilişkilerinde yeni bir dönemin başladığının altını çizdi.
Erdoğan, "Türkiye ve Mısır'ın bölgesel barış ve istikrara katkıları hayati önemde. Gazze başta olmak üzere bölgesel meselelerin çözümü için düzenli istişarelerde mutabık kaldık" dedi.
Türkiye'nin Netanyahu'nun Mısır'a yönelik ithamlarını reddettiğini vurgulayan Erdoğan, "Güney Afrika'nın Uluslararası Adalet Divanı'nda açtığı davaya müdahillik başvurumuzu ilettik. Gazze'de suç işleyen İsraillilerin mahkemelerde hesap vermesi için çalışmalarımızı sürdürüyoruz" diye konuştu.
"Türkiye ve Mısır Gazze için ateşkes, Batı Şeria'da da saldırıların sonlandırılması çağrısı yapıyor" diyen Sisi, Gazze'ye insani yardımların ulaşması için ellerinden geleni yaptıklarını belirtti.
Sisi ayrıca Libya'da güvenliğin sağlanmasının ve silahlı güçlerin ülkeden ayrılmasının önemli olduğunu vurguladı.
Bu konularda Ankara'yla aralarında görüş birliği olduğunu belirten Sisi, "Suriye halkını olumsuz etkileyen krizin de son bulması konusunu ele aldık. Türkiye ve Suriye arasındaki yakınlaşmayı memnuniyetle karşılıyoruz" dedi.
Sisi'yi havalimanında Erdoğan karşıladı
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ve beraberindeki heyeti Ankara'ya götüren uçak, Esenboğa Havalimanı'na indi. Sisi'yi havalimanında Cumhurbaşkanı Erdoğan karşıladı.
Esenboğa Havalimanı Şeref Salonu'nda bir süre görüşen Erdoğan ve Sisi, daha sonra aynı makam aracıyla Beştepe'ye geçti. Sisi için burada da resmi karşılama töreni yapıldı.
Sisi'nin tören kıtasını selamlamasından sonra iki lider, baş başa görüştü.
Liderler daha sonra Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi toplantısına başkanlık etti.
Ortak açıklamadan önce Türkiye ve Mısır arasında 17 anlaşma imzalandı.
Erdoğan, Sisi için Beştepe'de resmi akşam yemeği de verdi.
Türkiye ve Mısır arasında imzalanan anlaşmalar
- Yeni İdari Başkent Endüstri Parkının Geliştirilmesine İlişkin Mutabakat Zaptı
- Yeni Ekim Şehrinde Endüstri Parkının Geliştirilmesi İçin Arazi Tahsis Sözleşmesi
- Türkiye Cumhuriyeti Rekabet Kurumu ile Mısır Arap Cumhuriyeti Rekabet Kurumu Arasında Rekabet Politikası Alanında Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kurulu ile Mısır Arap Cumhuriyeti Yükseköğretim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı Arasında Yükseköğretim Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) Ve Mısır Ulusal Demiryolları (ENR) Arasında Demiryolu Sektöründe İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Mutabakat Zaptı
- Sivil Havacılık İdareleri Arasında Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Mısır Arap Cumhuriyeti İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı Arasında Bilgi ve İletişim Teknolojileri Alanında Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Mısır Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Tarım Alanında Bilimsel, Ekonomik Ve Teknik İşbirliği Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ile Mısır Arap Cumhuriyeti Sağlık Ve Nüfus Bakanlığı Arasında Sağlık Ve Tıp Bilimleri Alanlarında İşbirliğine Dair Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı ile Mısır Arap Cumhuriyeti Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme Ajansı Arasında Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Mısır Arap Cumhuriyeti Planlama, Ekonomik Kalkınma ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı Arasında İşbirliği ve Kapasite Geliştirmeye İlişkin Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Mısır Arap Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı Arasında Mali ve Ekonomik Konularda İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Mısır Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Enerji Alanında Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Mısır Arap Cumhuriyeti Çalışma Bakanlığı Arasında Çalışma ve İstihdam Alanında Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Mısır Arap Cumhuriyeti Çevre Bakanlığı Arasında Çevre Koruma Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Mısır Arap Cumhuriyeti Çevre Bakanlığı Arasında Şehircilik Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
- Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı ile Mısır Arap Cumhuriyeti Dışişleri, Göç ve Mısırlı Gurbetçiler Bakanlığı Arasında Mutabakat Muhtırası
İkili ilişkiler 11 yılda nereden nereye geldi?
2013’te gerçekleştirdiği darbeyle Mısır'da iktidarı ele geçiren Sisi’nin Türkiye’ye yaptığı ilk ziyaret, Ankara-Kahire ilişkilerinde “büyük düşmanlıktan büyük dostluğa” geçişinin sembolü olması açısından önem taşıyor.
Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, buluşma ile ilgili Facebook hesabından yaptığı paylaşımda, ziyaretinin iki ülke arasındaki dostluk ve işbirliği bağlamında "yeni bir aşama" olduğunu vurguladı.
Sisi, kendi ziyaretinin ve Erdoğan’ın Kahire’ye gelişinin “işbirliği ve dostluk bağlamında yeni bir aşamaya geçiş konusunda ortak iradeyi” gösterdiğini kaydetti.
Sisi, Erdoğan ile Ankara’da bir araya geldikten sonra yaptığı paylaşımda, bu yeni aşamanın, “iki ülkenin bölgesel ve uluslararası rollerinin önemini temel aldığını” da ifade etti.
2013'ten 2024'e büyük dönüşüm
Sisi’nin Ankara ziyareti, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 14 Şubat'ta Kahire’ye yaptığı ve tarafların "tarihi" olarak nitelendirdikleri gezinin karşılığı.
Ankara’da yapılan görüşmenin en üst düzey hazırlığı, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Ağustos ayı başında Kahire’de Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ile görüşmeler sırasında yapılmıştı.
Taraflar Türkiye-Mısır serbest ticaret anlaşmasının kapsamının genişletilmesi, Mersin-İskenderiye Ro-Ro seferlerinin tekrar başlatılması gibi konularda çalışmaların sürdüğünü açıklamışlardı.
Sisi’nin ziyareti, içeriği kadar temsil ettiği sembolizm açısından da büyük bir önem taşıyor.
Gelecek sene 100. yılını kutlayacak olan Türkiye-Mısır diplomatik ilişkileri tarihinin en soğuk dönemi, 2013’ten sonra yaşandı.
Ankara’da resmi protokol ile karşılanması beklenen Sisi, Mısır’ın seçimlerle iş başına gelen ilk lideri olan Muhammed Mursi’yi 3 Temmuz 2013’te askeri darbeyle devirmiş ve daha sonra devlet başkanı olarak onun yerine geçmişti.
O dönem Müslüman Kardeşler ile yakın ilişki içinde olan ve Mursi ile kapsamlı ilişkiler geliştirmek isteyen ve bunu “Ankara-Kahire ekseni” olarak tanımlayan Türkiye, Sisi’nin darbesine en sert tepkiyi veren ülkelerin başında geldi ve bu tutumunu uzunca bir süre devam ettirdi.
İki ülke ilişkilerinde en sert döneminin yaşandığı ve diplomatik temasın tamamen kesildiği bu yıllarda, Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmalarında ve hatta seçim kampanyalarında kişisel olarak hedef aldığı Sisi’den "katil" ve "darbeci" olarak bahsetti ve Sisi gibi liderle "asla tokalaşmayacağını" kayda geçirdi.
Erdoğan 2019’da yenilenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri öncesi yaptığı bir kampanya konuşmasında “Pazar günü Sisi mi diyeceğiz, Binali Yıldırım mı diyeceğiz?” ifadeleriyle Mısır ile yaşanan diplomatik sorunu iç siyasette de kullandı.
'Değerli Yalnızlık'tan dönüş, Mısır'la normalleşmeyi getirdi
Türkiye’nin Mısır'la sıkıntı yaşadığı dönem, Türk dış politikasının dönemin Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve bugünün Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın’ın ifadesiyle “Değerli Yalnızlık” sürecinden geçtiği bir süreçte yaşandı.
Türkiye, 15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminden sorumlu tuttuğu Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın yanı sıra, uyguladığı olağanüstü hal nedeniyle eleştirilerine maruz kaldığı ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile de o dönemde sıkıntılı ilişkiler içindeydi.
Ancak Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 2018’den itibaren Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi izole edici politikalarında önemli mesafe alması, Libya’da yaşanan çatışmaya Türkiye’nin doğrudan müdahil olması ve diğer uluslararası gelişmeler, Ankara’nın başta İsrail ve Mısır olmak üzere sıkıntı yaşadığı tüm ülkelerle ilişkilerini normalleştirme arayışlarına neden oldu.
Türkiye ile Mısır arasında 2020’de başlayan normalleşme çabaları, tarafların karşılıklı olarak büyükelçi atadıkları 2023 senesine kadar sürdü.
Erdoğan ve Sisi ise ilk kez Katar’da düzenlenen Dünya Kupası'nın açılış töreninde 20 Kasım 2022'de bir araya gelmişler ve süreci devam ettirme kararını almışlardı.
Türkiye artık 'darbe' demiyor
Türkiye-Mısır ilişkilerindeki büyük dönüşüm, Ankara’nın Temmuz 2013'teki gelişmeleri nasıl tanımladığını da değiştirdi.
Dışişleri Bakanlığı’nın resmi web sitesi, ilişkilerin soğuk seyrettiği yıllar boyunca 2013 yılında yaşananları "darbe" olarak niteledi ve bu olay nedeniyle Türk-Mısır ilişkilerinin olumsuz etkilendiğini kaydetti.
Ancak ilişkilerin normalleştirilmeye karar verildiği 2019 yılından itibaren "darbe" ifadesi Dışişleri Bakanlığı’nın web sitesinden çıkarıldı.
Sitede halen “3 Temmuz 2013’te Cumhurbaşkanı Mursi yönetimine son verilmesinin ardından iki ülke başkentlerinde diplomatik temsil 2023 Kasım ayından itibaren Maslahatgüzar düzeyinde yürütülmüştür” ifadeleri kullanılıyor.
Türkiye’nin Mısırla normalleşme sürecinde başta İstanbul olmak üzere Türkiye’de yaşayan Müslüman Kardeşler taraftarlarının Sisi karşıtı aktivite ve propagandalarına izin vermemesi ve birçoğunun ülkeden ayrılması Ankara-Kahire ilişkilerinin yoluna konması çabalarında en önemli adımlar arasında yer aldı.
Yoğun temas dönemi
Uzun yılların ardından aralarındaki buzları eriten Türkiye ve Mısır, özellikle son dönemde yoğun bir ikili trafik içine girdiler.
Bu sürecin önemli dönüm noktalarından biri 6 Şubat 2023'teki depremler oldu.
Kahire yönetimi, Türkiye’ye insani yardım gönderen ülkeler arasında yer aldı ve dönemin Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükri depremden zarar gören yerleri incelemek ve yardımları koordine etmek üzere Türkiye’ye geldi.
Türkiye-Mısır diyaloğunu daha da perçinleyen gelişme ise Hamas'ın İsrail'de 7 Ekim 2023'te düzenlediği saldırılar sonrası çıkan savaş oldu.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bu dönemde birkaç kez ziyaret ettiği Kahire’de Mısır yönetiminin insani yardımların Gazze’ye ulaştırılması ve ateşkes sağlanması için gösterdiği çabadan takdirle bahsetti.
Libya'da çekişmeden mutabakata
Türkiye ve Mısır, Libya’da çıkan iç savaşta karşıt taraflarda yer almışlardı.
Ancak Türkiye, Mısır’ın ve diğer bölge ülkelerinin desteklediği Bingazi yönetimiyle son dönemde temaslarını sıklaştırdı ve hatta Bingazi’de bir süredir kapalı olan Türkiye Başkonsolosluğu’nun yakında yeniden açılacağı mesajını verdi.
İki ülke gelinen noktada, Libya’da seçimlerin bir an önce yapılması için işbirliğinin devamı konusunda mutabakat halinde olduklarını vurguluyor.
Ancak Türkiye’nin Libya’daki askeri varlığının sürüp sürmeyeceği ve Libya ile 2019’da imzaladığı deniz yetki anlaşmasının akıbeti henüz bilinmiyor.
BBC
